İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Nöroloji
Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Okan Bölükbaşı, Ramazan ayında görülen baş
ağrılarının nedenlerini ve yapılması gerekenleri anlattı.
İşte Baş Ağrılarının En Sık Görülme
Nedenleri!
- Kafein Eksikliği
Ramazan öncesi yoğun kafein içeren gıda ya da içecek (kahve, kola) tüketenlerde genelde bir bağımlılık gelişmiştir. Oruçla bunun aniden kesilmesi, ilk günlerde baş ağrısına yol açar. Her gün oruca başlarken içilecek sert bir kahvenin, bu duruma faydası olabilir.
- * Kan Şekeri Düşmesi (Hipoglisemi)
Oruca bağlı kan şekeri düşmesi, yaygın bir baş ağrısı tetikleyicisidir.
Oruç öncesi bol şekerli gıda tüketimi, kan şekerinde önce ani bir yükselme,
sonra da düşme yaratır. Bu da, baş ağrısına sebep olur. Oruç öncesi düşük
glisemik indeksli, şeker içeriği düşük olan bir diyet, baş ağrılarını önlemeye
yardımcı olur. Düşük glisemik indeksli gıdalar, yağsız yoğurt, yulaf, elma
suyu, üzüm olabilir.
- * Susuz Kalmak
İnsan beyninin çoğunluğunu, su oluşturur. Beyinde su miktarı azaldığında, histamin salınımı artar. Beyin, su eksikliğine dayanabilmek için su kısıtlamasına gider ve uzun süren susuzluk durumuna karşı tedbir almaya çalışır. Bu amaçla salınan histamin ise ağrı ve yorgunluk hissine yol açar. Oruç öncesi bol sıvı alımı, histamin salınımını azaltabilir.
- * Uyku Düzeninin Bozulması
Ramazanda alışılmış uyku ritminin bozulması, gün boyu halsizlik ve baş
ağrılarına neden olabilir. Bu nedenle oruç tutan kişinin yeterli uyku alımına
dikkat etmesi gerekir.
Hipoglisemik Baş Ağrısına Dikkat!
Hipoglisemi, kan şekerinin 70 mg/dL’nin altına inmesi ile oluşan kan şekeri
düşüklüğü tablosudur. Beyin sadece glikoz kullanır ve bu gibi ani şeker
düşmeleri öncelikle beyni etkiler. Temel belirtileri; güçsüzlük, sersemlik,
dikkat eksikliği, terleme, bulanık görme, dış çevreyi değerlendirme zorluğu,
anlamsız konuşma, esneme, tatlı gıdalar için ani başlayan aşırı iştah ve
giderek kötüleşen bilinç düzeyi bozulmalarıdır. Birçok kişi, hipogliseminin baş
ağrılarını tetikleyebileceğini bilmemektedir. Hipoglisemin birinci nedeni, açlıktır.
Öğün atlamak, yetersiz beslenme, şeker tedavisinde kullanılan ilaçlar, böbrek
yetmezliği ve sıtma ilaçları da başlıca hipoglisemik etkenlerdir. Karaciğer,
böbrek yetmezliği ve anoreksi de hipoglisemiye neden olur. Hormon eksiklikleri,
özellikle aç karna alkol alımı, aşırı şekerli öğünler hipoglisemiyi
tetikleyebilir. Şeker hastalarında gerekenden fazla insülin alımı da sıklıkla
kan şekeri düşmelerine yol açar. Eğer hemen düzeltilmez ise; komaya kadar
ilerleyen hayati bir tıbbi durum gelişir. Oruç, hipoglisemi nedenlerinden
birisidir.
Migrene Çevirebilir!
Hipoglisemi, migrene neden olabilir. Bazı migren hastaları, migren krizleri
öncesinde tatlı gıdalara karşı ani ve aşırı bir iştah artışının olduğunu fark
ederler. Hipogliseminin tetiklediği migren ağrılarında, tipik migren
krizlerinde gördüğümüz bulantı, kusma, ışığa ve sese karşı duyarlılık artışı
pek gözlenmez. Kan şekeri düşmesinin nedeni diyabet yani şeker hastalığı değil
ise, kişinin düşük şekeri düzeltecek bir beslenme rejimine geçmesi gerekir. Bu
diyet genellikle dengeli bir fibril-protein-yağ oranı içeren; az az ve sık sık
beslenme biçimidir. Aşırı karbonhidrat alımı önerilmez.
Diyabet Hastaları Dikkat Etmeli!
Oruç tutmayı düşünen şeker hastalarının mutlaka doktorları ile görüşmeleri
gerekir. Yine de oruç tutmayı düşünüyorlar ise, ilaç saatleri, özel iftar ve
sahur rejimi, alınması gerekli sıvı gıda türleri ve miktarları konusunda
bilgilenmeleri gerekmektedir. Genel tıbbi öneri,şeker hastalarının oruç
tutmaması yönündedir. Aç kalan bir şeker hastasında hipoglisemik şok riski,
Ramazan boyunca 10 kat artmaktadır.
Bu Belirtiler Varsa Orucunuzu
Sonlandırmanız Gerek!
Şeker hastaları için ne zaman orucun bozulması gerektiğini bilmek hayati
önem taşır. Kan şekeri 70 mg/dL’nin altına düşüyorsa oruç hemen bozulmalıdır.
Kan şekeri 300 mg/dL’nin üzerine çıkarsa da oruç hemen sonlandırılmalıdır.
İdrarınızın aşırı koyulaşması, ciddi susuz kalma işaretidir. Şiddetli baş
ağrısı, bulantı, kusma da vücudun iyi olmadığını gösterir. Bu durumlarda da
derhal oruç sonlandırılmalıdır. Dini makamlar, orucun insan hayatını tehdit
edecek bir durumda sürdürülmemesi gerektiği konusunda hemfikirdir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Kişinin ısrarlı baş ağrıları olması, ileri tıbbi değerlendirme gerektirir.
Baş ağrılarına bakan uzman, yani nörolog, baş ağrılarının yukarıdaki
nedenlerden birine bağlı olup olmadığı (sekonder baş ağrıları) ya da altta
yatan birincil bir beyin hastalığı olasılıklarını araştırmalıdır. Tedavi buna
göre düzenlenir. Eğer neden sekonder ise, kişinin bir süre için sahur da,
düzenli ağrı kesici alması yararlı olabilir.
