Yediden
yetmişe hepimiz bilgisayar ekranı karşısında uzun süre kalıyoruz. Özellikle pandemi nedeniyle evden çalışma oranı, bilgisayarla daha uzun süre zaman geçirmemize
neden oluyor. Bilgisayar kullanım süremiz artarken omurga sağlığımızın yanı
sıra en az omurgamız kadar olumsuz etkilenebilen el, kol ya da omzumuzun
sağlığını korumak pek aklımıza gelmiyor. Ta ki onlardan gelen ağrılı uyarılar,
spazm ve uyuşmalar kapımızı çalıncaya dek... Acıbadem Altunizade Hastanesi
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Arel Gereli,“bilgisayarda çalışırken aşırı ve yanlış kullanım sonucu ellerde, kollarda,
omuzda meydana gelen hasar, hastalıkla sonuçlanıyor. Özellikle pandemi
sürecinde iş ya da eğitim nedeniyle uzun süre bilgisayar başında kalmanın el,
kol ve omuz sorunlarında ortalama yaşı düşürdüğünü ve ameliyat ihtiyacını da
iki kat artırdığını gözlemliyoruz. O nedenle klinik olarak emekli bankacılarda
gördüğümüz bazı rahatsızlıkları artık ilkokul öğrencilerinde görebiliyoruz”diyor.
İlk
belirtiler; ağrı, uyuşma ve güç kaybı
Bilgisayar ve cep
telefonunda dikkatimizi ekrana verebilmek için uzun süre sabit pozisyonda
kalmamız gerekiyor. Bunun için de tüm kaslarımızı devamlı kasılı şekilde
tutuyoruz. Hal böyle olunca; omuz, kol ve ellerimizde kronik kas ve eklem ağrıları, uyuşmalar, spazmlar ve sabah ödemleri görülebileceğini anlatan Doç.
Dr. Arel Gereli, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Devamlı kasılı kalan el,
kol ve omuz kasları bir müddet sonra esnekliğini yitiriyor. Sertleşen kasların
arasından geçen sinirlerin de sıkışması ile el ve kollarda uyuşma, güç
kayıpları görülebiliyor. Devamlı gerim altında kalan kasların kemiğe yapıştığı
yerlerde bir müddet sonra ‘sökülme’ olarak tanımlayabileceğimiz durum oluşuyor.
Yani devamlı aynı hareketi yapan ve tekrarlayan yüklenmelere maruz kalan
eklemler hasar görüyor.”
Uzun
vadeli sonuçları çok ciddi
Peki, eklemlerimizde
meydana gelen hasarı görmezden gelirsek ne olur? Soruya cevap verirken “İnsan
vücudunda çivi çiviyi sökmez” diye söze başlayan Doç. Dr. Arel Gereli,
“Belirtiler görmezden gelindikçe mekanik bozukluklar yerleşerek hastalığa
evrilir. Başlangıçta bazı hareketlerde ya da aralıklı olan ağrılar devamlılık
kazanır. Güç kaybı ve uyuşma görüldüğünde, ağrılar gece uykudan uyandırdığında
daha fazla beklemeden doktora başvurmak gerekiyor” uyarısında bulunuyor.
Pandemi sürecinde iş ya da
eğitim nedeniyle uzun süre bilgisayar başında kalmanın el, kol ve omuz
sorunlarında ortalama yaşı düşürdüğünü ve ameliyat ihtiyacını da iki kat
artırdığını belirten Doç. Dr. Arel Gereli, “Ancak esas etkilerin uzun vadede
görüleceğini düşünüyoruz. El ve kollarda sinir sıkışmaları, tendinitler, omuzda
kas yırtıkları ve kireçlenmeler ortaya çıkacaktır. Aşırı ve yanlış kullanım
sonucu uzun süre mekanik bozukluk yaşanması hastalıkla sonuçlanıyor. O nedenle
emekli bankacılarda gördüğümüz bazı rahatsızlıkları artık ilkokul
öğrencilerinde görebiliyoruz” diyor.
Ofisteki
mesai ritmini evde de koruyun
Ofiste çalışırken kahve
almak ya da yemek için masamızdan kalkıyorduk. Çocuklar okulda ders aralarında
koşturup oynuyordu. Ancak pandemi nedeniyle hareket kabiliyetimiz de kısıtlı
hale geldi. Bu nedenle el, kol ve omuz sağlığı açısından evdeki çalışma ve
eğitim ortamımızı düzenlemek de büyük önem taşıyor. Doç. Dr. Arel Gereli’nin
ilk önerileri çalışanlara yönelik:
“Çalışanların ofisteki
mesai ritmini evdeyken de uygulaması gerekir. Dinlenme ortamına iş stresini
karıştırmamak için evde ofis olarak kullanılan bölgeyi izole etmek iyi bir
çözüm olabilir. İzole edilen bölgenin ergonomik olarak çalışmaya uygun hale
getirilmesi bilgisayar başında kötü pozisyonda çalışmaya bağlı sorunları
azaltır. Cep telefonu ve tablet gibi mobil ekipman kullanımını sınırlandırmak
ve mümkün olduğunca yazmak yerine sesli mesaj göndermek el ve kollarımızın
yükünü hafifletir. Gün içinde 50 dakika çalışıyorsak 10 dakika kollarımızı
dinlendirmeli ve bu sürede elimize hiçbir şey almamalıyız.”
Elektronik
bağımlılığa dikkat
Çocuklar açısında dikkat
edilmesi gereken unsurların başında “konsantrasyon kaybı, aşırı teknolojik alet
kullanımı ve elektronik bağımlılığı” noktalarının geldiğine işaret eden Doç.
Dr. Arel Gereli “Bilgisayardan eğitim alırken dikkat dağıtan uygulamaların anne
babalar tarafından denetlenmesi ve kısıtlanması, genel beden sağlığının yanı
sıra el, kol ve omuzlar için cep telefonu veya tabletten sosyal medya ve oyun
sürelerinin mutlaka kısıtlanması gereklidir” diye konuşuyor.
Ekran karşısında dik
oturmanın, el ve kolları aşırı bükmeden çalışmanın da önemli olduğunu
vurgulayan Doç. Dr. Arel Gereli, spor yapanlar için “Elektronik eşya ile
çalışıyorsanız el, kol ve omuzlarınız güçsüzlükten değil aşırı yüklenmeden
ağrır. O nedenle spor yaparken güçlendirme yerine açma germe ve esnetme
hareketleri yapmak çok daha faydalı olabilir. Yine omuz ve kollarda dolaşımı
artırıcı masaj, ısı uygulamaları ağrı kontrolü sağlayabilir” açıklamasında
bulunuyor.