Sesin incelmesi, kalınlaşması, çatallanması, yorulması ve
titremesi, hatta kimi zaman hiç çıkmaması… Özellikle sonbahar ve kış aylarında
sıkça görülen ses kısılmasının pek çok nedeni olabiliyor. Şiddetli larenjitten
reflüye, ses telleri üzerinde gelişen nodül, kist ve polip gibi oluşumlardan
Humman Papilloma Virüsü’ne, alerjiden tiroit problemlerine kadar pek çok etken
ses kısıklığı yapabiliyor. Bunların yanı sıra gırtlak kanseri de ses
kısıklığıyla kendini gösterebiliyor. Ancak ses kısıklığına en çok da sıklıkla
yaptığımız hatalı alışkanlıklarımız neden oluyor. Örneğin; yeterince su içmemek
gibi! Acıbadem Bakırköy Hastanesi Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr.
Ferhan Öz sesimizi
korumamız için vazgeçmemiz gereken 8 hatalı alışkanlığımızı anlattı, önemli
uyarılarda bulundu.
• Yüksek sesle konuşmak,
bağırmak
Konserlerde şarkılara yüksek sesle eşlik etmek, maç gibi
ortamlarda sürekli bağırmak, topluluk önünde sesini duyurabilmek için ses
tonunu yükseltmek, bir başka deyişle “sesi yanlış kullanmak” ses tellerini
yıpratarak kanama yapabiliyor. Bunun sonucunda da ses tellerinde geçici veya kalıcı hasar
oluşabiliyor. Bu nedenle yüksek sesle konuşmayın, bağırmayın. Ayrıca ara
vermeden uzun süre konuşmamaya da özen gösterin.
• Yeterince su içmemek
Sesin en önemli düşmanlarından biri, susuzluk. Yeterince su
içtiğimizde ses tellerimiz ıslak bir ortamda, kaygan bir zeminde, göğüs
boşluğundan gelen havayla daha iyi titreşiyorlar. Tam aksine yeteri kadar su
içmezsek ses tellerimizde oluşan kuru ortam sesimizin kısılmasına neden oluyor. Kulak
Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Ferhan Öz ses tellerini nemli tutmak için günde en az 8-10 bardak su
içmeye özen göstermemiz gerektiğine dikkat çekiyor.
• Ağır yağlı ve baharatlı
yemekler tüketmek
Yemek borusunun alt ve üst kapakları sürekli kasılı halde duruyor
ve mide içeriğinin geriye kaçışını engelliyorlar. Mide içeriğinin herhangi bir
nedenle boğaza, genize ve ses tellerine kaçışına larengofarengeal reflü
deniyor. Midedeki asit salgısının ses telleri üzerinde zehirleyici (toksik) bir
etki yapması ses kısıklığına yol açabiliyor. Kulak
Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Ferhan Öz bu nedenle reflü yapabilen ağır yağlı, baharatlı yemekler
ve çilek ile domates gibi asitli besinlerden kaçınmanın çok önemli olduğunu
söylüyor.
• Çay ve kahve tüketimini
abartmak
Toplumdaki yaygın inanışın aksine çay ve kahve gibi içecekler su
ihtiyacımızı karşılamadığı gibi, vücuttan sıvı atılımını artırarak sıvı
ihtiyacımızı daha da artırıyor. Çay ve kahve gibi içeceklerin tüketimini günlük 1-2 fincanla
sınırlamaya özen gösterin. Bu içeceklerin yanında günlük su tüketiminize ek
olarak bir bardak su içmeyi de ihmal etmeyin.
• Strese “dur” diyememek
Çağımızın önemli bir problemi olan stres de ses kısıklığına
neden olan bir başka önemli etken. Stres, boyun ve ses tellerimizin hareketlerini
kontrol eden kaslarda oluşan gerginlik sonucu sesin kısılmasına yol açabiliyor.
Heyecanlandığımızda veya çok sinirlendiğimizde ellerimizde oluşan titremenin
bir benzeri ses tellerimizde oluşuyor. Sinirli, heyecanlı ve korku içinde
olunan ortamlarda sesimizi her zamanki durumlardan farklı kullanıyoruz. Kontrol
dışı bu kullanım sırasında oluşan ses kısıklığı geçici oluyor, ancak süre
uzadığı zaman ve bu tarz ses kullanımı alışkanlık haline geldiğinde ise ses
kısıklığı kalıcı hale dönüşüyor.
• Sık sık boğaz temizlemek
Geniz akıntısı ve reflü gibi etkenler nedeniyle boğazda gelişen
gıcık hissi yüzünden boğazı sık sık temizlemek de risk oluşturuyor. Özellikle
üst solunum yolu enfeksiyonları ve alerji sonucunda oluşan geniz akıntısı ve
reflüye bağlı tahrişler sonucunda sık boğaz temizleme ihtiyacı duyuluyor. Bunun
sonucunda da her iki ses teli karşılıklı travmaya uğruyorlar. Ses tellerinde
oluşan travmalar nedeniyle gelişen ödem de ses kısıklığını oluşturuyor. Bu
nedenle boğazda gıcık hissi geliştiğinde altta yatan etkenin belirlenmesi ve
tedaviyle ortadan kaldırılması için mutlaka bir hekime başvurun.
• Yatmadan önce yemek yemek
Yatmadan önce yemek yemek de larengofarengeal reflüye, buna
bağlı olarak da ses kısıklığına yol açan bir başka önemli etken. Çünkü gece
boyunca artmış olan mide asidi ses tellerine zarar verebiliyor. Dolayısıyla
yatmadan 3 saat önce yemek yemeyi bırakın, su dışında herhangi bir şey
tüketmeyin.
• Sigara içmek
Sigaranın dudaktan başlayarak tüm ses yollarını kurutması
sonucunda ses kalınlaşıyor, çatallanıyor veya kısılıyor. Sigara aynı zamanda
sesin kısılmasına yol açan gırtlak kanserinin de bir numaralı nedeni. Kulak
Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Ferhan Öz ses kısıklığında zaman kaybetmeden bir hekime başvurulması gerektiğine işaret
ederek, “Gırtlak kanseri çok erken bir dönemde yakalandığında tedavi başarısı
yüzde 100’e yakın oluyor. Ancak ihmal edildiği takdirde tedavi başarısı çok
düşük düzeylerde kalıyor” diyor.
Dikkat… Alarm veriyor!
Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Ferhan Öz ses kısıklığında aşağıdaki belirtilerden biri bile varsa mutlaka
bir hekime başvurmak gerektiğine dikkat çekiyor:
• Ses
kısıklığı 2 haftadan uzun süredir devam ediyorsa,
• Öksürürken
ağızdan kan geliyorsa,
• Yutma
ve yutkunma güçlüğü varsa,
• Boyunda
şişlik gelişmişse,
• Ses
birkaç gün boyunca tamamen kaybolmuşsa veya kalitesinde ciddi bir değişiklik
varsa asla ihmal edilmemeli.