“Yediklerim boğazıma diziliyor, yutamıyorum” “Sanki boğazımda bir şey var,
sürekli takılıyor” şeklinde dile getirilen şikayetler basit gibi görünse de,
birçok ciddi hastalığın habercisi olabiliyor. yemek borusu kanserinin en sık
rastlanan belirtisi olan yutma güçlüğü; sindirim sistemi, kas ve sinir
hastalıkları hatta az su ile ilaç içmekten bile kaynaklanabiliyor. Memorial
Ataşehir Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Uz. Dr. Şule Namlı Koç, yutma
zorluğu ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Farklı rahatsızlıklar yutmanızı
engelleyebilir
Sinirlerin uyarması ve kasların kasılmasıyla gerçekleşen yutma
fonksiyonunda yaşanan güçlükler çok farklı rahatsızlıklardan kaynaklanabilmektedir.
Ağız içerisinde enfeksiyon veya bademciklerin iltihaplanması gibi durumlarda
yutma işlemi ağrılı gerçekleşirken, bazı nörolojik, kas, yemek borusu ve
sindirim sistemi hastalıklarında ise yutma işlemi zor ya da hiç
yapılamamaktadır. Tedavi planlaması yapılmadan önce yutma güçlüğüne neden olan
rahatsızlığın kaynağı belirlenmelidir.
Temizlik malzemelerini çocukların
ulaşamayacağı yerlerde saklayın
Çocuklarda yutma güçlüğü yaratan nedenlerin başında korozif madde yani
kimyasal madde yaralanmaları gelmektedir. Açıkta satılan ve su, kola gibi
içecek şişelerinde saklanan temizlik maddelerini yanlışlıkla içen çocuklarda
ortaya çıkan kimyasal tahribat yemek borusunda ciddi daralmalara yol
açmaktadır. Temizlik maddeleri gibi kimyasal maddelerden bir yudum alınması
bile yıllarca tedavi gerektiren ciddi yutma güçlüklerine neden olabilmektedir.
Ebeveynlerin temizlik maddelerini farklı kaplarda saklamamaları ve çocukların
ulaşamayacağı yerlerde ve mümkünse kilitli ortamlarda, muhafaza etmesi hayati
önem taşımaktadır.
Yutamıyorum ama geçer demeyin
Bademcik, ağız enfeksiyonu gibi hastalıklardan da kaynaklanabilen yutma
güçlüğü yemek borusu kanserlerinin de sık rastlanan belirtisidir. Özellikle
katı gıdaları yutmakta zorlanma ve yutarken su içme ihtiyacı hissetmek yemek
borusu kanserlerini ön plana çıkarmaktadır.Bunun yanında;
- Sindirilememiş gıdaların kusarak çıkartılması
- Ağızdan kanamalar
- Ağrı
- Yemek yerken takılma hissi gibi belirtiler geçiştirilmemelidir.
Tütsülenmiş ve tuzlanmış gıdalardan uzak
durun
Yemek borusu kanserinde beslenme şekli ve genetik faktörler önemli yer
tutmaktadır. Doğu Anadolu’da özellikle Erzurum, Kars, Iğdır gibi illerden İran,
Afganistan’a doğru ilerleyen kuşakta yemek borusu kanseri oldukça sık
görülmektedir. Bu bölgelerde tütsülenmiş ve tuzda bekletilmiş gıdaların
sıklıkla tüketilmesi önemli bir etkendir. Aynı zamanda işlenmiş gıdaların fazla
tüketilmesi, uygun olmayan şartlarda ve şekilde, mangalda pişirilen et ve
toprakta bulunan ağır metaller de yemek borusu kanseri için risk faktörleri
arasındadır.
Çayı hızlı ve sıcak içmeyin
Çay, kahve gibi içeceklerin hızlı ve çok sıcak tüketilmesi yemek borusunda
tahrişe yol açarak rahatsızlıklara zemin hazırlayabilmektedir. Sigara ve alkol
tüketimi de ilerleyen dönemde yemek borusu kanserlerine zemin hazırladığı için
uzak durulması gerekmektedir. Reflü hastalığının kanser oluşumuna yol açtığı
bilinmekle birlikte bu oran, özellikle ülkemizde düşüktür. Toplumda her reflü
hastalığının kanserle sonuçlanacağı gibi yanlış bir algı oluşmaktadır.
Endoskopi ile sorunun kaynağı
belirlenebilir
Yutma güçlüklerinde sorunun belirlenebilmesi için endoskopik inceleme ilk
tercihtir. Endoskopi sonuçlarına göre yemek borusunda kitle ya da tümör görülürse endoskopik ultrasonografi, tomografi, MR gibi görüntüleme yöntemleri
kullanılarak tedavi planlanmaktadır. Uygun hastalarda cerrahi yöntem kullanılmaktadır. Ancak cerrahi için uygun olmayan hastalarda yutmanın
rahatlatılması için endoskopik yöntem ile sorunlu bölgeye stent
yerleştirilmektedir. Hem cerrahiye hem de endoskopik yöntemlere uygun olmayan
hastalarda ise mideye dışarıdan bağlanan aparatla beslenme sağlanmaktadır.