İnsan vücudundaki tüm organ ve sistemler bir uyum içerisinde
çalışıyor. Bu yapının bir parçasında meydana gelen herhangi bir sorun birçok
başka bölgeyi etkileyebiliyor. Vücutta hissedilen olağan dışı bir durum, çoğu
zaman bir şeylerin yolunda gitmediği anlamına geliyor. Karın ağrısı, ağza acı
su gelmesi, ani kilo kaybı, ishal, çarpıntı, sık idrara çıkma gibi bulgular
çoğu zaman önemsenmese de, aslında ciddi sağlık problemlerinin habercisi
olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Özgür
Mollaoğlu, vücudun verdiği sinyaller ve bunların işaret ettiği hastalıklar
hakkında bilgi verdi.
Mide yanması ve mide ağrısı, ağza acı su gelmesi
Mide yanmasında ilk akla gelen mide hastalıklarıdır.Mide
yanmasına ağza acı su gelmesi eşlik ediyorsa birçok insanın yaşadığı reflü
düşünülür. Reflüye en çok kahve, çay, stres, aşırı yemek ya da aşırı yağlı
yemek, acılı baharatlı yemekler, kötü yağda kızarmış besinler ve gece geç
saatte yemek sebep olmaktadır. Mide hastalıklarının içinde en çok mide yanması
yapan gastrittir. Mide yanmasına gece uykudan uyandıran mide ağrısı da
ekleniyorsa gastritle birlikte mide ülseri olasılığı düşünülmelidir. Bu
bulguların aniden başlaması ve kilo kaybı, halsizlik gibi şikayetlerle birlikte
yaşanması durumunda ise gastrit ve ülser dışında mide kanseri gibi
hastalıklardan da şüphelenilmektedir. Tüm bu şikayetlerin 40’lı yaşlardan sonra
aniden başlaması gastroskopik tetkiklerle teyit edilmesini gerektirir. Genç
yaşlarda ise gıda düzenlenmesi ve ilaç tedavisi denenebilir. Ancak ilaçlara
dirençli bir durum varsa genç yaşta da gastroskopi düşünülebilmektedir.
Ani kilo kaybı
Ani kilo kaybı, stresten habis hastalıklara kadar birçok
hastalıkta yaşanabilmektedir. Ani kilo kaybına eşlik eden çok terleme,
çarpıntı, el titremesi gibi şikayetler olduğunda tiroid bezinin hızlı çalıştığı
hipertiroid akla gelebilir. Ani kilo kaybı şekerin çok yükseldiği Tip 2
diyabetli hastalarda da oluşabilmektedir. Kan şekeri seviyesi 300-400
oranlarına ulaştığında hasta aşırı kilo vermeye başlar. Buna ağız kuruması,
halsizlik, çok su içme gibi şikayetler de eklenir. Ani kilo kaybı 40 yaşın
üzerinde görülüyorsa özellikle mide bağırsak sistemini de içeren bir check-up
yapılması önerilmektedir.
Çarpıntı
Çarpıntı, kalbin ritim problemlerinde, kalbe ait hastalıklarda
görülebileceği gibi kalbe ait olmayan başka sistemlerin hastalıklarında da
görülebilmektedir. Örneğin düşük eforlar sarf ederken bile kalp çok
hızlanıyorsa bir kansızlık (anemi) belirtisi olabilir. Küçük eforlarla nefes
nefese kalınıyorsa mutlaka kan sayımlarının yapılması gerekmektedir. Durduk
yerde kalp çok hızlı atıyorsa bu tiroid bezinin çok hızlı çalıştığını
düşündürebilir. Aşırı kahve, çay ve nikotin tüketimi de çarpıntı sebebi
olabilir. Çarpıntılar düzenli ve aritmik yani düzensiz çarpıntılar olarak ikiye
ayrılır. Göğüs duvarında ritmi bozulmuş farklı atımlar hissediliyorsa bir
kardiyoloji uzmanına görünmek gerekmektedir. Çarpıntıya; terleme, sinirlilik,
kilo kaybı eşlik ediyorsa tiroid fonksiyonlarına baktırılması gerekir.
Halsizlik
Halsizlik de ani kilo kaybı gibi çok geniş hastalık grubunda
görülen ilk bulgulardan biridir. Basit bir enfeksiyon da halsizlik yapar,
depresif insanlar da halsiz olur, gece kaliteli uyku uyumayanlar da sabah
halsizlikle kalkabilir. Bunların yanında bütün kronik hastalıklar, bütün
enfeksiyonlar, bütün habis hastalıklar halsizlik sebebidir. Dolayısıyla
halsizliği kronikleşmiş, uzun süre devam eden kişilerde muhakkak kan biyokimya
değerlerinin tek tek gözden geçirilmesi gerekir. Bunun yanında eşlik eden başka
bulgular soruşturulmalı, hastanın iyi bir fizik muayeneden geçmesi
gerekmektedir.
Nefes darlığı
Nefes darlığının sebebini bulmak için hangi ortamlarda
oluştuğuna bakılması gerekmektedir. Eğer nefes darlığına öksürük, balgam gibi
şikayetler de eşlik ediyorsa KOAH denilen kronik akciğer hastalığı
düşünülebilir. Bunun yanında kalp hastalıklarının belirtisi olabilir. Çok derin
kansızlıklar nefes darlığı yapabilir. En çok dikkat edilmesi gerekense kalp ve
akciğer hastalıklarıdır. Özellikle nefes darlığı yeni başlayan hastalarda buna
çarpıntı, göğüs ağrısı gibi şikayetler de ekleniyorsa mutlaka hızlı şekilde
kalp muayenesi yapılması gerekmektedir. Nefes darlığı tozlu ya da kokulu
ortamda oluşuyorsa alerjik astım düşünülebilmektedir. Nefes alırken solunum seslerinin
olağan dışı gelmesi astım ya da akut bronşitleri düşündürebilir. Nefes
darlığına ateş ve göğüs ağrısı da ekleniyorsa zatürree başlangıcı olabilir.
Kabızlık
Yeterince su içmeme, sebzeden fakir beslenme, katı beslenme,
hijyenik sebeplerle dışarıda tuvalet kullanamama, tiroidin yavaş çalışması gibi
sebeplerle oluşan kronik kabızlık normal sayılabilir. Ancak hasta her gün
tuvalete çıkarken birden bire başlayan kabızlık, karın ağrısı, karında
şişkinlik gibi şikayetler tanımlıyorsa bunun yanında bir de dışkıda kanama,
dışkının şeklinin ince ve bozuk olduğunu tarif ediyorsa vakit kaybetmeden kalın
bağırsağın incelenmesi ve gastroenterolog tarafından kolonoskopi yapılması
gerekmektedir.
İshal
Özellikle yaz aylarında birçok insanda ishal görülür. Çoğunlukla
sıcak havalarda gıdaların çabuk bozulması sebebiyle ya da seyahatlerde farklı
ortamlarda farklı kültürlerin gıdalarının tüketilmesi sonucunda oluşan kısa
süreli, turist ishali de denilen tablodur. Yaz ishalleri genelde 2,3 gün içinde
sona erer. Ancak ishallerin uzun sürmesi, kanlı olması, kilo kaybının eşlik
etmesi ve 4 haftayı geçtiği durumlarda artık kronik ishallerden
bahsedilmektedir. İshalin uzun sürmesi durumunda kronik bağırsak
hastalıklarının araştırılması gerekir. Bu durumda da öncelikle dışkı testleri,
kan testleri ve gerekirse kolonoskopik incelemelerin yapılması gerekmektedir.
Sık idrara çıkma
Çok sık idrara çıkmanın yanındaki bulgular önemlidir.
Beraberinde ağız kuruması ve kilo kaybı söz konusu ise şeker hastalığı
düşünülebilmektedir. Çok sık idrara çıkmanın yanında idrar yaparken yanma gibi
şikayetlerle üşüme, titreme, ateş bulguları da görülüyorsa idrar yolu
enfeksiyonu düşünülebilir. Çok sık idrara çıkan bir hastanın idrar tahlili ve
aç karınla kan şekerine baktırması gerekir. Bunun dışında erkeklerde gece çok
sık idrara çıkma prostat hastalıklarının belirtisi olabilir. Erkeklerde gece 1
kereden fazla tuvalete çıkılıyorsa, yeterince idrar yapıldığı halde çok kısa
bir sürede yeniden tuvalete çıkma ihtiyacı yaşanıyorsa prostat açısından inceleme
gerekmektedir.
Karın ağrısı
Karın ağrısının karındaki yeri, başlayış şekli, karakteri,
gıdalarla ilişkisi, ateşin eşlik edip etmediği, birlikte tuvalete çıkma
alışkanlığındaki değişikliklerle birlikte genel değerlendirilmesi gerekir. Sağ
üst kadranda sırta vuran bir ağrı safra kesesi taşını düşündürebilir. Sol üst
kadranda ağrı dalakla ilgili bir hastalığı düşündürebilir. Zaman içinde yavaş
yavaş artan ağrılar batın içindeki habis hastalıkları düşündürebilir. Yine mide
hastalıkları da karın ağrısı sebeplerindendir. Karın ağrısı olan bir hasta
batın ultrasonuyla kolaylıkla incelenir. Gerekirse tomografi ve daha ileri
tekniklerle bakılır. Basit bir gaz şikayeti de olabilmektedir ancak bir uzman
muayene etmeden anlaşılamaz. Uzayan karın ağrılarının önemsenmesi gerekir. Ani
karın ağrısı akut batın denilen apandisit, pankreatit, safra kesesi taşı
tıkanması, bağırsak tıkanması gibi birçok hastalığın belirtisi olabilmektedir.
Ani bel ve kasık ağrıları karın hastalıklarına, böbrek taşlarına bağlı
olabilir. Aynı şekilde ani başlayan göğüs ağrısı, karın ağrısı, baş ağrısında
muhakkak acil uzmana gidilmesi gerekir. Ani göğüs ağrıları kalp krizi
belirtisi, ani baş ağrısı beyin içinde gelişen bir takım sorunların belirtisi
olabilir.
Erken teşhis hayat kurtarıyor
Bazı hastalıklar hiçbir belirti vermeden ilerleyebilir ya da
belirti verdiğinde hastalık çok ilerlemiş durumda olabilir. Bu sebeple yılda
bir kez sağlık kontrolünden geçilmesi tavsiye edilmektedir. Özellikle aile
öyküsünde kronik hastalıkları olanların, sigara, alkol gibi alışkanları
olanların ve çalıştığı ortamda kimyasala ya da kirliliğe maruz kalan kişilerin
yıllık sağlık kontrollerini mutlaka yaptırmaları gerekmektedir.