“Koronavirüs (COVID-19) salgını nedeni ile birçok
kişi geleceğe ait ciddi kaygılar duyuyor. Gerek hastalığa yakalanma korkusu,
gerekse normal yaşama ne zaman dönülebileceğinin belirsiz olması, işini
kaybetme stresi ve ekonomik kaygılar herkesi etkiliyor. Son günlerde bize en
çok sorulan soru ise: Stresin kansere yol açıp açmayacağı” diyen İstanbul Okan
Üniversitesi Hastanesi Başhekimi Radyasyon Onkolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi
Tayfun Hancılar, açıkladı.
Bu konuda farklı görüşler olmakla birlikte, bilimsel olarak stresin kansere
yol açtığını kanıtlayan hiçbir çalışma yoktur.
Hangi tür stres zararlıdır?
Öncelikle iki tür stres incelenmelidir.
- Akut stres: Trafikte yaşanan günlük sorunlar, iş yerinde arkadaşınızla ya da evde eşinizle olan tartışmalar, işle ilgili süreli sorunlar vs. şeklindedir. Bu tarz stres, günlük hayatta hepimizin yaşadığı sorunlardan kaynaklanır. Hızlı kalp atış hızı, tansiyonda yükselme, hızlı nefes alma, kas gerginliği, artan terleme gibi belirtilere yol açar, geçicidir ve herhangi bir hastalığa yol açmaz.
- Kronik stres: Uzun süre devam eden stres türüdür. Yaşadığı evde eş ya da ebeveynlerle olan ve tekrarlanan sorunlar, sevmediğiniz bir işte çalışmak, sık sık ekonomik güçlükler yaşamak vs. Bu tarz stres kalp hastalıkları, uyku bozuklukları, hipertansiyon ve en önemlisi vücudun stres anında salgıladığı kortizolün bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkileri (lenfositlerin baskılanması) gibi sorunlara yol açabilir.
Araştırmalar stres ve kanser arasında
bir bağ saptayamadı
Uzun süreli stresin, bağışıklık sistemini etkilemesi nedeni ile kansere yol
açabileceği, ileri sürülen bir düşüncedir. Meslek hayatımda gördüğüm çok sayıda
kanser hastası, hastalıklarını strese bağlamaktadırlar. Ancak yapılan araştırmalar
stresin kanserle ilgisini saptayamamışlardır.
En mutlu ülkeler de kansere yakalanıyor
Bana çok ilginç gelen bir istatistik, size de bu konuda fikir verecektir.
Dünyada her yıl ‘’dünyanın en mutlu ülkeleri’’ ve ‘’dünyada en çok kanser
görülen ülkeleri’’ sıralaması yayınlanır. Dünyada en çok kanser vakası görülen
ilk 5 ülke; Avustralya, Yeni Zelanda, İrlanda, Macaristan ve ABD'dir. Ancak bu
ülkeler, mutluluk sıralamasında da ön sıralardadır. Avustralya: 11., Yeni
Zelanda: 8., İrlanda: 16., Macaristan: 62., ve ABD: 19. sıradadır. İlginçtir
ki; dünyanın en mutlu insanlarının yaşadığı, Norveç ve Danimarka kanser
hastalıkları sıralamasında, 8 ve 9. sırada yer alırlar
Görüldüğü gibi, stres oranı düşük ülkelerin insanlarında kanser oranı
yüksek. Bunun sebebi; elbette kanserin gerçek nedenlerinin sigara, alkol, yağ
oranı yüksek beslenme, obezite gibi faktörler olmasıdır.
Bilimsel araştırmalar ne diyor?
Bu konuda araştırmalar yapılmıştır, ancak çoğunlukla stres ve kanser
arasında ilişki saptayamamışlardır. 2013 yılında 116 bin kişi incelenmiş,
aralarında saptanan 5 bin 700 kanser vakası incelendiğinde stres ve kanser
arasında bir bağlantı saptanamamıştır. İngiltere’de 116 bin kadın arasında
görülen bin 783 meme kanseri vakası incelendiğinde, genç yaşta ebeveynlerini
kaybetmiş kadınlarda dahil olmak üzere, stres ve meme kanseri arasında bağlantı
saptanamamıştır.
Stresin zararları nelerdir?
Peki stres çok mu masum? Elbette hayır! Stres esnasında vücut; epinefrin ve
norepinefrin gibi stres hormonları salgılar ve bu da kan basıncında artma, kalp
atışlarında hızlanma ve kan şekerinde yükselme gibi olumsuz etkilere yol açar.
Görüldüğü gibi stres kansere yol açmasa da, özellikle kalp sağlığı açısından
olumsuz sonuçlara yol açmaktadır
Peki stres kanser hastalarını olumsuz
etkiler mi?
Evet. Stresin kanser yaptığına dair, elimizde veri yok ama kanser
hastalığına yakalanmış kişilerde sonuç farklı. Eğer kişi kanser hastalığına
yakalandıktan sonra, stresten kurtulamazsa ve depresyona girerse maalesef
hastalık kötü seyrediyor. Çünkü ‘’beyin savaşmazsa vücut teslim oluyor’’ Bu tip
kanser hastaları spor yapmıyor, beslenmelerine özen göstermiyor ve tedavi
uyumları kötü oluyor. Tam tersine; kanserin yol açtığı stres ve depresyonu
yenebilen, morali yüksek, yaşama bağlanan kanser hastaları tedaviye daha
uyumlu, immün sistemleri daha güçlü, spor yapan iyi beslenen kişiler olarak
daha uzun süre hastalıksız yaşayabiliyorlar.
O zaman ‘’koronada negatif ama kanserde pozitif’’ olalım. Stres kanser
yapar mı acaba diye de boşa stres yapmayalım.
