Yüzde
kızarıklıklarla kendini belli eden ancak sık sık diğer cilt hastalıkları ile de
karıştırılabilen rozase yani gül hastalığı özellikle yaz aylarında
tetiklenebiliyor. Güneş, çeşitli yiyecek ve içecekler, çevresel kirlilik ve
stres ataklara neden olurken, uzman takibinde gerçekleştirilen uygun cilt
tedavileri ile hastalığı kontrol altına almak mümkün olabiliyor. Memorial
Ataşehir/Şişli Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Ayşe Serap Karadağ,
rozase konusunda dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
Yüzde ortaya çıkarak fiziksel ve psikolojik etkilere neden
olabiliyor
Rozase (gül hastalığı) yüzün
orta hattını tutan, ataklarla seyreden farklı klinik tipleri olan kronik
tekrarlayıcı bir cilt hastalığıdır ve sadece yüzü etkilemektedir. Ancak yüzde
kızarıklık ve sivilcelenme yapan farklı hastalıklar da bulunmaktadır. Bu
rahatsızlıklar arasında egzama, demodikozis, kortizon rozasesi, nörojenik
rozase, ilaç alerjisi, lupus ve akne gibi hastalıklar bulunmaktadır. Bu
hastalıkların kesin ayırımı dermatoloji uzmanı tarafından yapılabilmektedir.
Rozase hastaları bu yiyecek ve içeceklerden uzak durmalı
Yiyeceklerle rozasenin ilişkisi
iyi bilinmektedir. Bu yiyecekler şöyle gruplandırılmaktadır:
- Histaminden zengin gıdalar
(fermente/tütsülenmiş/hazır gıdalar, olgun peynir.)
-Niasinden zengin besinler
(ciğer, hindi, ton-somon balığı, yer fıstığı vb.)
-Kapsaisin içerikli gıdalar
(biber türleri, acı soslar vb.)
-Sinnamaldehit içerikli gıda ve
ürünler (domates, narenciye, tarçın, çikolata vb.)
-Isısı yüksek her türlü yiyecek
ve içecek rozaseyi tetikleyebilmektedir.
Ayrıca hastanın kişisel
tetikleyici olarak bildirilen her türlü gıdadan uzak durması da önerilmelidir.
Alkol rozase hastalarında atakları artırmaktadır, alkol içeren soslar ve bozadan
da kaçınmalıdır. Kahvenin artık rozaseyi şiddetlendirmediği bilinmektedir,
ancak aşırı sıcak kahve ve çay içilmemelidir.
Rozase hastaları günlük deri bakımına dikkat etmeli
Yüz oldukça hassas olduğu için
hassas ve kızarık ciltler için özel geliştirilmiş krem bazlı ürünler tercih
edilmelidir. Özellikle aktif dönemlerde kullandıkları ürünlerle kızarıklık,
yanma ve batma gibi tahriş belirtileri tanımlamaktadır. Hastalarda rutin cilt
bakımı oldukça önemlidir. Hem atakların azaltılmasında hem de uygulanan tedavilere
uyumun artırılmasında yarar sağlamaktadır. Bozulmuş deri bariyerinin onarılması
için hassas ciltler için geliştirilmiş alerjik olmayan dermokozmetik ürünler
tercih edilmelidir.
Rutin cilt bakımı temizleyici,
nemlendirici, güneşten koruyucu ve cilde uygun dermokozmetik ürünlerin
kullanımını içermektedir.
İlk olarak günde 2 kez cilt
sabun içermeyen, deriyi kurutmayan, nemlendirici etkisi olan temizleyicilerle
yıkanmalı, sonrasında yumuşak pamuk havlularla yavaşça silinmelidir.
Yüz, günde 2 kez nemlendirilmelidir.
Nemlendiriciler deriden su kaybını azaltır, deri bariyerini onarır, tahrişi
azaltarak hastanın kendisini daha iyi hissetmesini sağlar.
Uygun güneş koruyucu ürünler seçilmeli
Güneş ışınlarından korunmak
için en az SPF 30, titanyum dioksit ve çinko oksit gibi inorganik ultraviyole
ışık filtreleri ve dimetikon içeren güneş koruyucular tercih edilmelidir.
Silikon içeren ürünler de rozasede yararlıdır. Ürünler mutlaka parfümsüz
olmalıdır. Hastalar tüm yıl boyunca güneşten koruyucu kullanmalıdır. Cilde
uygulanacak kozmetik ürün seçimi oldukça dikkatli yapılmalıdır. Deriyi tahriş
edecek ürünlerden kaçınmalıdır. Seçilecek ürün çok az miktarda alınarak deriye
uygulanmalı, 72 saat içinde yanma batma yaparsa kullanılmamalıdır.
Kullanılan kozmetik ürünlere çok
dikkat edilmelidir. Mentol, alkol, okaliptus, karanfil yağı gibi iritan özellik
gösterebilecek içerikleri olan ürünler rozaseyi tetikleyebilmektedir. Yüz
bölgesini sabunlama, tonik ve temizleyicilerin kullanımı, uygun olmayan
kozmetik ajanlar ve tıraş bakım ürünlerinin kullanımı da
rozaseyitetiklemektedir. Rozase hastaları kimyasal peeling, eksfolyasyon, kese,
mikrodermabrazyon ve dermabrazyon gibi soyucu işlemlerden kaçınmalıdır. Ancak
botulinum toksini, mezoterapi, dolgu, PRP ve lazer uygulamaları yapılabilir.
Sıcak rozasenin düşmanı
Rozase dış faktörlerden çok
etkilenen bir hastalıktır, o nedenle tetikleyici faktörlerden uzaklaşılması hem
tedavi hem de tedavi sonrası atakların tekrarlamaması için oldukça önemlidir.
Rozaseyi tetikleyen en önemli faktör UV (güneş) ışığıdır. Sıcakta damarlar
genişlediği ve bazı inflamatuar maddeler salgılandığı için deri lezyonları
şiddetlenmektedir. Her türlü sıcaktan (güneş, sıcak banyo, sauna, kaplıca,
hamam, SPA, sıcak havuz vb. kullanımı, saç kurutma makinası kullanımı, ütü
yapma, yemek buharı, bulaşık makinasından sıcak buhar, sıcak yiyecek ve
içecekler, soba ve benzeri radyan ısıtıcılar, termofor kullanımı) kaçınmalıdır.
Yaz aylarında klimalı serin
ortamlarda bulunma, zaman zaman yüzü serinletici spreylerle rahatlatma ve
mutlaka gölgede oturma önerilir.
UV indeksi takip edilmeli, 8’in
üzerindeyse dışarı çıkılmamalıdır. 3-8 arasındaysa güneşten koruyucu
şapka-kıyafet-gözlük ve krem kullanılarak 11.00’den önce veya 16.00’dan sonra
dışarı çıkılabilir.
Hastalarda stres yönetimi de
oldukça önemlidir. Bu açıdan profesyonel destek alınabilir, hastalar psikolojik
olarak rahatlatılmalıdır. Düzenli egzersiz stres kontrolü açısından faydalı
olsa da egzersiz serin bir ortamda yapılmalı, açık havada yapılacaksa da erken
sabah veya akşam saatleri tercih edilmelidir.
Rozase günlüğü tutun
Gül hastalığı hem iç hem de dış
birçok faktörle tetiklenen bir hastalık olup tetikleyici faktörler her hastada
farklılık göstermektedir. Bu nedenle bireysel tetikleyicilerin belirlenmesi
önemlidir. Hastalara bu konuyla ilgili bir günlük tutmaları da önerilmektedir.
Bu yöntem hastaların tetiklenme sağlayan faktörler konusunda daha bilinçli hale
gelmelerini ve bunların hastalıklarıyla olan ilişkisini daha net görmelerini ve
sakınmalarını sağlayacaktır.
Bu günlükte maruz kalınan hava
şartları, yenilen yiyecekler ve içecekler, yapılan aktiviteler, yüze sürülen
kozmetik ürünler yer almalı ve hastalığın o günkü şiddeti kaydedilmelidir
(hafif alevli, orta, şiddetli). Her gün bu günlük tutularak alevlenme olan
günlerdeki ortak sebepler gözden geçirilmelidir. Bu günlük suçlu faktörler
bulunana kadar belli bir süre tutulabilir.