Oruç tutan
kişilerde görülen baş ağrısının nedenlerini açıklayan Okan Üniversitesi
Hastanesi Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Okan Bölükbaşı, önemli
uyarılarda bulundu.
En Sık Görülme Nedenleri
*Kafein Eksikliği
Ramazan öncesi yoğun kafein içeren gıda ya da içecek (kahve,
kola) tüketenlerde genelde bir bağımlılık gelişmiştir. Oruçla bunun aniden
kesilmesi, ilk günlerde baş ağrısına yol açar. Her gün, oruca başlarken
içilecek sert bir kahvenin faydası olabilir.
*Kan Şekeri Düşmesi (Hipoglisemi)
Oruca bağlı kan şekeri düşmesi, yaygın bir baş ağrısı
tetikleyicisidir. Oruç öncesi bol şekerli gıda tüketimi, kan şekerinde önce ani
bir yükselme, sonra da düşme yaratır. Bu da baş ağrısına sebep olur. Oruç
öncesi düşük glisemik indeksli, şeker içeriği düşük olan bir diyet, baş
ağrılarını önlemeye yardımcı olur. Düşük glisemik indeksli gıdalar, yağsız
yoğurt, yulaf, elma suyu, üzüm olabilir.
*Susuz Kalmak
İnsan beyninin çoğunluğunu su oluşturur. Beyinde su miktarı
azaldığında histamin salınımı artar. Beyin, su eksikliğine dayanabilmek için su
kısıtlamasına gider ve uzun süren susuzluk durumuna karşı tedbir almaya
çalışır. Bu amaçla salınan histamin ise ağrı ve yorgunluk hissine yol açar.
Oruç öncesi bol sıvı alımı, histamin salınımını azaltabilir.
*Uyku Düzeninin Bozulması
Ramazanda alışılmış uyku ritminin bozulması, gün boyu halsizlik
ve baş ağrılarına neden olabilir. Bu nedenle oruç tutan kişinin yeterli uyku
alımına dikkat etmesi gerekir.
Hipoglisemik Baş Ağrısına Dikkat!
Hipoglisemi, kan şekerinin 70 mg/dL’nin altına inmesi ile oluşan
kan şekeri düşüklüğü tablosudur. Beyin sadece glukoz kullanır ve bu gibi ani
şeker düşmeleri öncelikle beyni etkiler. Temel belirtileri, güçsüzlük,
sersemlik, dikkat eksikliği, terleme, bulanık görme, dış çevreyi değerlendirme
zorluğu, anlamsız konuşma, esneme, tatlı gıdalar için ani başlayan aşırı iştah
ve giderek kötüleşen bilinç düzeyi bozulmalarıdır. Birçok kişi, hipogliseminin
baş ağrılarını tetikleyebileceğini bilmemektedir. Hipoglisemin birinci nedeni
açlıktır. Öğün atlamak, yetersiz beslenme, şeker tedavisinde kullanılan
ilaçlar, böbrek yetmezliği ve sıtma ilaçları da başlıca hipoglisemik
etkenlerdir. Karaciğer, böbrek yetmezliği ve anoreksi de hipoglisemiye neden
olur. Hormon eksiklikleri, özellikle aç karna alkol alımı, aşırı şekerli
öğünler hipoglisemiyi tetikleyebilir. Şeker hastalarında gerekenden fazla
insülin alımı da sıklıkla kan şekeri düşmelerine yol açar. Eğer hemen
düzeltilmez ise komaya kadar ilerleyen hayati bir tıbbi durum gelişir. Oruç,
hipoglisemi nedenlerinden birisidir.
Migrene Çevirebilir!
Hipoglisemi, migrene neden olabilir. Bazı migren hastaları,
migren krizleri öncesinde tatlı gıdalara karşı ani ve aşırı bir iştah artışının
olduğunu fark ederler. Hipogliseminin tetiklediği migren ağrılarında, tipik
migren krizlerinde gördüğümüz bulantı, kusma, ışığa ve sese karşı duyarlılık
artışı pek gözlenmez. Kan şekeri düşmesinin nedeni diyabet yani şeker hastalığı
değil ise, kişinin düşük şekeri düzeltecek bir beslenme rejimine geçmesi
gerekir. Bu diyet genellikle dengeli bir fibril-protein-yağ oranı içeren; az az
ve sık sık beslenme biçimidir. Aşırı karbonhidrat alımı önerilmez.
Diyabet Hastaları Dikkat Etmeli!
Oruç tutmayı düşünen şeker hastalarının mutlaka doktorları ile
görüşmeleri gerekir. Yine de oruç tutmayı düşünüyorlar ise, ilaç saatleri, özel
iftar ve sahur rejimi, alınması gerekli sıvı gıda türleri ve miktarları
konusunda bilgilenmeleri gerekmektedir. Genel tıbbi öneri,şeker hastalarının
oruç tutmaması yönündedir. Aç kalan bir şeker hastasında hipoglisemik şok
riski, Ramazan boyunca 10 kat artmaktadır.
Bu Belirtiler Varsa Orucunuzu Sonlandırmanız Gerek!
Şeker hastaları için ne zaman orucun bozulması gerektiğini
bilmek hayati önem taşır. Kan şekeri 70 mg/dL’nin altına düşüyorsa oruç hemen
bozulmalıdır. Kan şekeri 300 mg/dL’nin üzerine çıkarsa da oruç hemen
sonlandırılmalıdır. İdrarınızın aşırı koyulaşması, ciddi susuz kalma
işaretidir. Şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma da vücudun iyi olmadığını
gösterir. Bu durumlarda da derhal oruç sonlandırılmalıdır. Dini makamlar,
orucun insan hayatını tehdit edecek bir durumda sürdürülmemesi gerektiği
konusunda hemfikirdir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Kişinin ısrarlı baş ağrıları olması, ileri tıbbi değerlendirme
gerektirir. Baş ağrılarına bakan uzman, yani nörolog, baş ağrılarının
yukarıdaki nedenlerden birine bağlı olup olmadığı (sekonder baş ağrıları) ya da
altta yatan birincil bir beyin hastalığı olasılıklarını araştırmalıdır. Tedavi
buna göre düzenlenir. Eğer neden sekonder ise, kişinin bir süre için sahur da,
düzenli ağrı kesici alması yararlı olabilir.