SANKO Üniversitesi’nde, Gaziantep’in Kurtuluşunun
100.’üncü yıl dönümü etkinlikleri kapsamında gaziantep kent konseyi başkanı Opr. Dr. Samet Bayrak, “Kurtuluş Savaşında Gaziantep’te Sağlık Hizmetleri”konulu sunum yaptı.
Antep Harbi konusunda araştırmaları bulunan
Opr. Dr. Bayrak, SANKO Üniversitesi Hastanesi toplantı salonunda düzenlenen ve
sunuculuğunu Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü 2’nci sınıf
öğrencisi Nida Zeliha Çiçek’in yaptığı programda, Türk Hastanesini kullanma
olanağı kalmadığından bir kısım yaralıların tedavilerinin gizlice Şehreküstü semtindeki
Şıh Cami’nde yapıldığını söyledi.
Anadolu’da ilk tıp fakültesinin Amerikalılar
tarafından 1872 yılında Antep’te açıldığını anımsatan Opr. Dr. Bayrak, “Antep’te
savaş öncesi iki hastane bulunuyordu. Biri Amerikan, diğeri ise Türk hastanesidir
(Hamidiye Gureba – Hamidiye Nisa). Antep savunmasına kadar Antep’te çok az Türk
doktor görev yapmıştır” dedi.
Antep’te 1879 yılında baş gösteren çiçek
salgını nedeniyle hastane kurulmasına karar verildiğini anlatan Opr. Dr.
Bayrak, şöyle konuştu:
“Çiçek hastalığının tedavisi için Opr. Dr.
Zidezade Bekir Efendi bir yıllığına Antep’e gelmiş ve çiçek salgınının önü
alınmıştır. Bu olay belediyeyi bir Müslüman Türk Hastanesi kurmaya yöneltmiş ve
bütçeden ayrılan 138 bin 422 kuruş ödenekle hastanenin yapımına başlanmıştır. 1904
yılında ise Beyaz ve Sarı adında iki Türk Hastanesi inşa edilmiştir.”
Antep’in 29 Temmuz 1920’de işgali sırasında, çetelerin
Akyol Semtinde bulunan Türk Hastanesinde gizlendikleri bahanesiyle, Fransızların
150 metre mesafeden hastaneyi bombaladıklarına dikkat çeken Opr. Dr. Bayrak,
şöyle devam etti:
“Antep kent içi savaşları başlamadan, Maraş
Harbi ve yol savaşları başlamıştı. 1 Nisan 1920’den itibaren Türk Hastanesini
kullanma olanağı kalmadığından bir kısım yaralıların tedavileri gizlice
Şehreküstü Semtindeki Şıh Cami’nde yapılmış, cami ve çevresinde sağlık
hizmetleri savaş sonuna kadar devam etmiştir.
Antep savunma sırasında Heyet-i Merkeziye tarafından
Şehreküstü Semti’ndeki Şıh Cami avlusunda bulunan okul şehrin doğu yakasında ve
düşman karargahına epey uzak olduğu için Müdafaa-i Milliye Hastanesi olarak
kullanılmaya başlanmıştır.
Antep halkı Şıh Cami’ne evlerindeki yatakları
getirerek koğuş haline dönüştürmüş, cami bahçesindeki okul ise idare binası,
eczane ve ameliyathane olarak düzenlenmiştir. Hastanede gazlı bezin olmaması,
hidrofil pamuğun pek az olmasına rağmen, eksik aletlerle lap karın ameliyatı ve
beyin yaralanmaları tedavi edilmiştir.”
Eter, kloroform olmadığından savaş sırasında
yaralanan hastaların kol ve bacaklarının kalın iplerle bağlanarak kesildiğini,
temizlenen yaraların serum bulunamadığından birçok yaralının tetanoz olduğuna
vurgu yapan Opr. Dr. Bayrak, yaşananlarla ilgili şunları kaydetti:
“Amerikan Hastanesi Baştabibinden bir miktar
kloroform ve tetanoz serumu istenmiş, işgalci Fransız ordusu komutanı tetanoz
serumu verilmesine izin vermiş fakat kloroforma engel olmuştur. Fransızlar, 16
Aralık 1920 Perşembe günü hastane üzerinde Hilal-i Ahmer bayrağı olmasına
rağmen hastaneyi bombalamıştır.
Antep halkı dehşet ve korku içinde mağaralara
sığınmak zorunda kalmıştır. Karanlık, rutubetli ve pis kokan mağaralara sığınan
genç, ihtiyar, çoluk-çocuk ve kadınlar karanlık içinde günlerini geçirdikleri
için burada göz hastalıkları, dizanteri ve uyuz gibi bulaşıcı hastalıklar baş
göstermiştir.”
ANTEP HARBİ KOLAY KAZANILMADI
Antep Harbinin kolay kazanılmadığını dile
getiren Opr. Dr. Bayrak, “Vatan ve bayrak uğruna canlarını feda eden şehitlerimiz
ile gazi olup sonsuzluğa göç edenlere ve Antep Harbinde gecesini gündüzüne
katıp bıkmadan, usanmadan hizmet veren tüm sağlık personeline Allah’tan rahmet
diliyorum” diyerek sunumunu tamamladı.
Sunumunun ardından katılımcıların sorularını yanıtlayan
Opr. Dr. Bayrak, SANKO Üniversitesi Kütüphanesine Prof. Dr. Halil İbrahim Yakar
ve Arkeolog Ü. Gülsüm Yaprak Pusat’ın Antep Savunması Hastane Defteri / Bir
Şehrin Feryadı kitabıyla, soru soranlara Antep Harbiyle ilgili kitaplar armağan
etti.
SANKO Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Güner
Dağlı, programın sonunda Opr. Dr. Samet Bayrak’a armağan ve teşekkür belgesi takdim
etti.
Etkinliğe Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Metin Bayram, Genel Sekreter Dr. Yusuf Ziya Yıldırım, Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Salih Murat Akkın, akademik ve idari personel ile öğrenciler katıldı.