Toplumda
sık görülen ön çapraz bağ yaralanmalarıyla ilgili bilgi veren Ateş, “Genç
erişkinlerin dizdeki güç dengesizliğine yol açan en önemli etken, ön çapraz
bağın yaralanması sonucu gelişen yetersizliktir ve önemli fonksiyon kayıpları
ile sonuçlanabilir” dedi.
Ön
çapraz bağ yaralanmalarının, genellikle sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi
sırasında ortaya çıktığını ve sıklıkla kişinin kendi yaptığı bir hareket
esnasında olduğunu belirten Ateş, “Daha nadiren dize gelen doğrudan darbeler,
trafik kazaları, yüksekten düşme ve endüstriyel kazalar sonrasında ön çapraz
bağ yaralanmaları ortaya çıkabilir” ifadelerini kullandı.
BELİRTİLERİ
Ateş,
ön çapraz bağ yaralanması belirtilerini şöyle sıraladı:
“-
Aktivite sırasında diz içinden ses gelmesi,
-
Merdiven inerken dizin boşluğa düşme hissi,
-
Şiddetli ağrı ve aktiviteye devam edememe,
-
Dizde hızla yaşanan şişme,
-
Hareket kaybı,
-
Yürürken rahatsızlık.”
FİZYOTERAPİ
VE REHABİLİTASYONUN ROLÜ
Ateş,
ön çapraz bağ ameliyatı sonrası rehabilitasyon protokollerinin cerrahide
oluşturulan yeni bağda, kişinin aktivite düzeyine ve yaşına, ön çapraz bağ
yaralanmasına eşlik eden diğer yaralanmalar gibi faktörlere göre farklılık
gösterebildiğini kaydetti.
Rehabilitasyon
protokollerinin hedeflerinin aynı maddeler üzerinde yoğunlaştığını anlatan
Ateş, bunları şu şekilde özetledi:
“Erken
dönem normal eklem hareketliliğini ve tam diz fonksiyonunu sağlamak, erken
ağırlık aktarımı ile diz eklem stabilitesini restore etmek, kas kuvvetini
kapalı ve açık kinetik halka egzersizleri ile iyileşen bağda aşırı strese neden
olmadan artırmak ve ilerleyici kas ve sinir sistemine yönelik eğitimler ile
kişileri eski fiziksel aktivite düzeyine ulaştırmaktır.”
ÖN
ÇAPRAZ BAĞ AMELİYATI SONRASI REHABİLİTASYON ADIMLARI
Ateş, ön çapraz bağ ameliyatı sonrası rehabilitasyona yönelik adımlarla ilgili şu bilgileri
paylaştı:
“- İltihabın Kontrolü:İltihabın
kontrol altına alınması, ön uyluk kas zayıflığını önlemede, tam diz hareket
açıklığı kazanımında ve erken ağırlık aktarma toleransında önemli rol
oynamaktadır. Ödemin ve ağrının kontrolünde soğuk uygulama, elevasyon,
bandajlama ve kinezyo bantlama yararlı olabilmektedir.
- Elektrik Akımı
Uygulamaları: Kas
kuvvet zayıflığı ön çapraz bağ ameliyatı sonrası en çok uğraşılan problemdir. Ön
uyluk kasının eski gücünü kazanabilmesi için elektrik akımı kullanılır. İstemli
kas aktivitesi yeterli düzeye eriştiğinde elektrik akımı sonlandırılır.
- Normal Eklem
Hareketi: Erken eklem hareket açıklığının kazanımı ağrıyı
azaltmada, kıkırdağın iç dengesini düzenlemede ve patellofemoral eklem
problemlerinin engellenmesinde önemlidir. Cerrahi sonrası ilk hafta dizin bükme
yönündeki eklem açıklığındaki hedef 90°’dir. Dizin bükme yönündeki eklem
hareket açıklığı yatarken veya otururken pasif ve aktif olarak
çalıştırılabilir. Tam diz eklem hareketinin düz pozisyonu cerrahi sonrasında
hemen kazanılmalıdır. Bunun yanında, dizin düz pozisyonundaki kayıp uyluk ön
kas aktivitesinin yetersiz olmasına neden olabilir.
- Ağırlık Aktarma: Ön
çapraz bağ ameliyatından sonra hastaların uzuvlarına tam ağırlık vermesi
önerilebilmektedir. Ağırlık aktarma eğitiminin yumuşak zeminde yapılması duyusal
girdiyi artırma açısından tercih edilebilir. Ön çapraz bağ ameliyatına eşlik
eden menisküs veya kıkırdak tamirlerinde ağırlık aktarımında yavaş ilerlemek
gerekmektedir.
- Kas ve Sinir Sistemine Yönelik Eğitim: Kas ve sinir sistemine yönelik eğitim kas kuvvetlendirme, duyusal
eğitim, denge ve pertürbasyon eğitimi, patlayıcı hızda eğitim ve çeviklik
eğitimini içermektedir. Kuadriseps kasının yeniden eğitimi sağlandıktan sonra,
ilerleyici dirençli egzersizlere ağırlık verilir.
- Yürüyüş, Denge ve
Duyusal Eğitim: Ameliyat olmuş uzva ağırlık aktarma eğitimi
tamamlandıktan sonra normal yürüyüş yönünün geri kazandırılması için en erken
dönemde yürüyüş eğitimine başlanılır.”