Sonbahar yağmurlarının etkisini göstermeye başladığı bugünlerde, Covid-19
pandemisi ile mücadelede kritik öneme sahip maskeler ister istemez yağmurdan
nasibini alıyor! Hal böyle olunca akıllarda ‘acaba koruyuculuğu azalıyor mu?’
sorusu beliriyor. Bu sorunun yanıtı ne yazık ki ‘Evet!’…Acıbadem Taksim
Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr.
Çağrı Büke, “Bütün maskeler yağmurla temas ettiğinde ya da nemlendiğinde
dayanıksız hale geliyor ve koruyuculuğu tamamen gidiyor” uyarısında bulunuyor.
Cerrahi maskelerin etkinliklerinin; nemlenmediği ıslanmadığı koşullarda 4 saat
sürdüğünü belirten Prof. Dr. Çağrı Büke, buna karşın öksürük ya da aksırık ile
nemlenmesi ya da ıslanması halinde ise yeni takılmış bile olsa değiştirilmesi
gerektiğini vurguluyor. Prof. Dr. Çağrı Büke, maskenin doğru kullanılmasının
şart olduğunu, aksi taktirde; sosyal mesafe ve el temizliğine rağmen maskede
gözden kaçırılacak bazı detayların maskelerin başlı başına enfeksiyon kaynağına
dönüşmesine neden olacağını vurgularken, maskede 10 kritik kuralı anlattı,
önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Cerrahi maske tercih edin
Enfeksiyon hastalıkları alanında korunma sağlamak amacıyla ağız ve burnu
kapatmada çeşitli maske türleri bulunuyor. Bu maske türlerinin bir kısmı ağızda
ve burunda sekresyonlarda bulunan Covid-19 etkeni SARS-CoV-2 de dahil çeşitli
virüs ve bakterilerin damlacıklar aracılığı ile ortama saçılmasını önlerken
(tıbbi ya da cerrahi maske) bazı maske türleri özellikle enfekte hastaların
bulunduğu sağlık kurumlarında ve kapalı ortamlarda havada partikül halinde
kalabilecek mikroorganizmaların soluk alıp-verme sırasında solunum yollarına
alınmasını önlemede (FFP türleri) etkili oluyor. Prof. Dr. Çağrı Büke “Sağlık
çalışanı olmayan bireylerin Covid-19’a karşı korunmada tercih etmesi gereken
maskeler cerrahi maskelerdir. Amaç etrafa solunum sekresyonları aracılığı ile
virüsün yayılımını önlemektir. cerrahi maske sayesinde ağızdan çıkacak
sekresyonlar önlenir, böylece diğer kişilerin solunum yollarına bulaşma olmaz,
eller temiz kalacağından etraf kirlenmez ve yine havaya yayılımı söz konusu
olmayacağından havada asılı halde kalması mümkün olmaz” diyor.
Dört saatte bir değiştirin
Cerrahi maskeler genellikle polipropilen içerikli dokusuz yüzeylerden
oluşuyor. Hemen her üç katın da değişik fonksiyonları bulunuyor. Dolayısıyla
ağız ve burna temas edecek yüzey ile dış yüzeyin neresi olduğu ve maskenin
nasıl takılacağı da önemli. Maskenin en dış katı dışarıdan gelecek
damlacıkların maske üzerinde tutunmasını önlemeye yönelik iken, orta kat
mikroorganizmaları filtre ediyor. Maskenin en iç katı ise yüze, ağız ve buruna
rahatsızlık vermeden teması sağlıyor. Cerrahi maskelerin etkinlikleri;
nemlenmediği ve ıslanmadığı koşullarda 4 saat sürüyor. Bu süreden sonra etkinliği
kalmıyor ve maskenin değiştirilmesi gerekiyor.
Maske takılı iken öksürürseniz ve
nemlendiğini hissederseniz değiştirin!
Maskeniz yüzünüzde iken; öksürük ve aksırık ile nemlenir ya da ıslanır ise
maske yeni bile takılmış olsa etkinliği ortadan kalkacağından değiştirilmesi
gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Çağrı Büke “Maskelerin etkili olması için 4
saatte bir değiştirmek gerekiyor. Ancak bazı durumlarda yani öksürük ve aksırık
ile nemlenmesi ya da ıslanması halinde değiştirilmelidir. Ayrıca bütün maskeler
yağmurla temas ettiğinde ya da nemli havalarda dayanıksız hale geliyor ve
koruyuculuğu tamamen gidiyor. Bu nedenle ıslanan maskeyi temiz ve kuru bir
maskeyle değiştirmek gerekir” uyarısında bulunuyor.
Cerrahi maskede bu özelliklere dikkat
edin
Covid-19 için toplumda kullanılacak cerrahi maskelerin üç kat ve üç pileden
oluşmasına dikkat edin. Ayrıca yumuşak yapıda, havanın kolayca giriş ve
çıkışına imkan sağlayan özelliğe sahip olmalı, alerjiye yol açmamalı. 3
mikrondan daha büyük mikroorganizmaların ve partiküllerin yüzde 95’den
fazlasını filtre edici özellikte olması gerekiyor.
Küçük çocuklara maske takmayın
Maskelerin genellikle 7 yaşından sonra kullanılması öneriliyor. 11 yaşından
sonra ise erişkinler için zorunlu olan her alanda ve durumda maske takmak şart.
2 yaş ile 7 yaşına kadar bazı başka ciddi durumlara neden olabileceğinden
kesinlikle maske kullanılmamalı. 2 yaşından küçük çocuklarda ise boğulma
riskine neden olabileceğinden kullanımı yasak.
Maskenizi her ortamda takılı tutun
Maskenizi hiçbir yerde çıkarmamaya özen gösterin. Her türlü kapalı alanlar,
toplantı salonları, konferans alanları, restoranlar, kafeler, pastaneler,
yiyecek ve içecek mekanları, eğlence merkezleri,eğitim kurumları, oteller,
pansiyonlar, tatil merkezleri, spor merkezleri, kara, hava, deniz taşıma
araçları ve bunların bekleme alanları, alışveriş merkezleri, marketler,
bankalar kamu ve özel sektöre ait kurumlar ve dairelerde maskenizi takılı
tutun. Zira maske Covid-19 etkeni SARS-CoV-2’nin başka kişilere bulaşmasını
birkaç yoldan önleyebiliyor. Prof. Dr. Çağrı Büke “Maske sayesinde; konuşurken,
öksürürken ya da hapşırırken ağız ve burundan sekresyonlar aracılığı ile dış
ortama yayılabilecek virüsü içeren damlacıkların ellere teması ve böylece eller
aracılığı ile başka kişilerin ellerinin ve ortak kullanılan temas yüzeylerinin
kirlenmesinin önüne geçilmektedir. Ayrıca yakın mesafedeki diğer kişilerin
solunum yollarına temas etmesi engellenmekte ve dış ortama ve özellikle havaya
saçılıp havada partikül halinde kalması ve soluyarak vücuda alınması
önlenmektedir” diyor.
Dış ortamlarda da maske takın
Dış ortamlarda da maske takılması çok büyük önem taşıyor. Özellikle diğer
insanlarla arada 1.8 metre mesafe bozulacak olursa; yaşlı insanların, küçük
çocukların ve Covid-19 için risk faktörüne sahip kişilerin bulunduğu yerlerde
maskenin mutlaka takılması gerekiyor.
Maskeyi takarken ve çıkartırken bu
kurallara dikkat edin
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke“Maskeyi takmadan önce ve takılı maskeyi
çıkartmadan önce eller sabun ve su ile ya da el dezenfektanı ile
temizlenmelidir. Maskenin ön yüzüne, yüzeyine hiçbir zaman elle temas
edilmemelidir. Takarken ve çıkartırken kulağı çevreleyen lastiklerinden
tutularak maske takılmalı ve çıkartılmalıdır” diyor.
Maskenizi yüzünüze doğru şekilde
yerleştirin
Sadece ağzın ya da sadece burnun maske ile kapatılması Covid-19’dan
korunmada yeterli olmuyor. Maske ağız ve burnu tamamen kapatacak şekilde yüze
yerleştirilmeli ve burnun her iki kanadı maskenin teli ile sıkıca kapatılmalı.
Belirli bir süre çıkartılması ve yeniden takılması gerektiğinde çene altına, el
bileğine ya da kola sabitlenmemeli. İdeali eller temizlendikten sonra maske yan
taraftaki lastik iplerinden tutularak çıkartılıp temiz bir peçeteye sarılmalı.
Tekrar kullanılacağında eller temizlendikten sonra maske yandaki lastik
iplerinden tutularak ağız ve burun kapatılacak biçimde takılmalı.
Maskenizi çöpe atarken bu kuralı ihmal
etmeyin
Çıkartılacak ve atılacak olan maskenin etrafı kirletmemesi ve mikrop
bulaştırmaması için gelişigüzel bir yere bırakmaktan kaçının. Mümkünse bir
naylon poşetin içerisine atıp ağzını kapatarak bu halde çöp torbasına atın.