Özellikle 30’lu
yaşlardaki kadınlarda daha sık görülen endometriozis hastalığının genetik
temeli aslında halen tam olarak açıklanabilmiş değil. Günümüzde gelişen
teknoloji ile daha sık saptanan endometriozis farklı şekillerde karşımıza
çıkabilir. Genetik alt yapısının olduğunu bildiğimiz bu hastalık, özellikle
ileri evrelerinde hayatı çekilmez hale getirebiliyor. Ufuk Üniversitesi Tıp
Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Üyesi Doç. Dr. Emre
Pabuçcu, endometriozis ve çikolata kistleri hakkında önemli açıklamalarda
bulundu.
Çikolata
kistleri ve endometriozis aynı hastalık mı?
Endometriozis, toplumda her 10 kadından 1’inde izlenebilen,
kadında çeşitli dokularda tutulum yapabilen, kronik ve hayat standartlarını
düşüren bir hastalıktır. Bu hastalık, aynı tümörlerde olduğu gibi yayılabiliyor
ve böylece evresi de artıyor. Ancak şu konuyu açıklayalım, bu hastalık bir
kanser değil. Çikolata kistleri ise bu hastalığın ileri evrelerinde
yumurtalıklarda görülen hali. Tek veya iki taraflı olabiliyor.
Çikolata
kistleri ne şekilde belirti verir?
Hiçbir sorun çıkarmayacağı gibi, şiddetli kasık ağrıları,
bulantı, karın ağrıları, adet dönemlerinde şiddetli ağrılar ve kısırlık sebebi
olarak karşımıza çıkabilir. Ağrının yanında, kısırlık nedenleri arasında da
sayılmaktadır. Özellikle büyük kistler, yumurtalığı kendi etraflarında döndürüp
kan akımlarını bozabilir veya patlayarak acil bir durum yaratabilir.
Bu
kistleri ne zaman tedavi etmek gerekli, tedavide hangi yöntemler kullanılıyor? Çikolata kistleri, özellikle tek taraflı ve çok ağrılı olduğunda
boyutlarına bakılarak ameliyat kararı verilebilir. Yine genç hasta, iyi yumurta
rezervi ve boyutça büyüklük varsa ameliyat planı yapılabilir. Genellikle
laparoskopi yani kapalı ameliyat öneriyoruz. Bu kararı verirken over rezervine
bakmak çok önemli. Eğer rezerv az ise ki bundan kastımız AMH değerinin<1ng/ml olmasıdır, ameliyat kararını tekrar gözden geçirmek gerekir. Çünkü
en usta ellerde bile ameliyat sonrası rezervde azalma olmakta. Bu da erken
menopoz riskini taşıyor. Özellikle 2 taraflı-büyük kistlerin varlığında ve daha
önce geçirilmiş cerrahi varsa ameliyat riskli.
Çikolata
kistlerinin ilaç ile tedavisi mümkün mü?
Bu kistler, bazı durumlarda 3-6 aylık sürelerde hormonlar ile tedavi
edilebilmekte. Özellikle adet dönemlerinde şiddetli ve dirençli ağrı tarif eden
kadınlarda cerrahi planı yapılmayacak ise hormonlar ile kistler baskı altına
alınabilir.
Bu
kisti olan kadınlar çocuk sahibi olabilir mi?
Önemli olan yumurtalık rezervi ve tüplerin durumudur. Rezervi
iyi ve tüpleri açık olan bir kadın kendiliğinden gebe kalabilir. Eğer ameliyat
planı varsa, özellikle ileri evrelerde ilk bir yılda yine kendiliğinden gebelik
izlenebilir.
Tüp bebek çok etkili bir tedavi şekli ancak herkese her zaman
önermek doğru değil. Tüp bebek kararı vermek için şu 4 konu çok önemli:
-
Kadın yaşı
- Over rezervi
- Evlilik süresi
- Sperm özellikleri
Kadın yaşı 38’den yüksek ve
rezerv sınırda ise, 2 taraflı kist var ise, tüpler tıkalı ise ve sperm sayısı
az ise vakit kaybetmeden tüp bebek tedavisine geçmek gerekir. Bu değerlerde
sorun yok ise, yaş genç ve evlilik süresi az ise beklemek veya aşılama da
tedavi şekli olarak önerilebilir.