Mevsimsel alerjik rinit, doğada bulunan alerjen maddelere karşı burun
mukozasının verdiği alerjik reaksiyon olarak ortaya çıkıyor. Alerjik rinit,
belli aylarda kendini gösterdiği gibi “perennial” denilen ve yıl boyu rastlanan
şekilde de belirti verebiliyor. Genelde İlkbaharda olduğu sanılan bu tip
alerjiler, Sonbahar aylarında da sık görülebiliyor. Memorial Dicle Hastanesi
Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Doç. Dr. Ediz Yorgancılar, sonbahar aylarında
görülen mevsimsel alerjik rinit ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Bahar aylarında sık hapşırıyorsanız
dikkat!
Alerjik rinit kendini sık hapşırma, burun akıntısı, kaşıntı ve burun
tıkanıklığı şikayetleriyle gösterir. Bunlar ataklar şeklinde ortaya çıkar,
ancak söz konusu belirtileri taklit eden başka burun hastalıkları da olabilir.
Bu nedenle yanlış teşhis ve tedavinin önüne geçmek için KBB uzmanına
başvurulması önemlidir. Hastalığın tanısında hasta öyküsü ve muayene büyük önem
taşır. Tekrarlayan şikayetler olması, muayenede de alerjik riniti destekleyen bulguların
saptanması tanıyı güçlendirir. Beraberinde birtakım laboratuvar tetkiklerine de
başvurulabilir. Bunların başında alerji testleri gelir. Bu tetkikler kanda
yapılabileceği gibi, deri üzerinde de uygulanabilir. Doğada çok sayıda alerjen
bulunduğundan dolayı yapılan testler, bu maddelerin en sık karşılaşılanlarının
saptanmasını sağlar. Dolayısıyla testlerin negatif çıkması alerji olmadığını
göstermez. Ancak alerjik maddenin hangi tip olduğu mutlaka saptanmalıdır.
Beraberinde eşlik edebilecek sinüzit varlığını göstermek içinse gerekli
hallerde tomografik incelemeler de yapılabilir.
Nezle ve grip belirtileri, alerjik rinit
belirtileri ile karıştırılabilir
Sonbahar aylarında hava akım değişiklikleri nedeniyle özellikle Güneydoğu
Anadolu Bölgesi’ne güneyden gelen toz bulutları, bitki polenleri, kuru otlar ve
yapraklar artmaktadır. Ayrıca yağmurlarla birlikte nem ve küfte gelişmektedir.
Okulların açılması, ilden ile taşınma gibi sebeplerle oluşan yeni ortamlar
alerjiyi tetikleyebilir. Özellikle okula başlayan çocuklarda artan nezle ve
grip belirtilerine benzer belirtilere sahip alerjik rinitler göz ardı
edilebilir.
Alerjik rinit astımı tetikleyebilir
Polenler, solunum yoluyla vücuda girdiğinde, vücutta salınan “histamin”
etkisiyle alerjik nezle veya rinit tablosuna neden olabilir. Burunda akıntı ve
kaşınma başlayıp, hapşırık nöbetleri, burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı ile
devam edebilir. Ayrıca bronşlar etkilenerek, öksürük, nefes darlığı ve
hırıltıyla kendini gösteren alerjik astım krizleri de ortaya çıkabilir.
Gözlerde sulanma, şişme ve kaşıntıya, ciltteki kızarıklık ile kaşıntının eşlik
edebilir, vücutta genel olarak yorgunluk, halsizlik, sinirlilik ve
konsantrasyon bozukluğu da görülebilir.
Tedavide ilk adım alerjenlerin ortadan
kaldırılmak
Hastanın alerjik reaksiyon verdiği maddelerin tespit edilmesi alınacak
önlemleri ve uygulanacak tedaviyi belirlemeye yardımcı olur. Alerjen ev tozu
yani mite denilen gözle görülemeyen böcekler ise, evde bunları yok etmek
amacıyla ortamdaki pamuk ve yünlü eşyaların azaltılması, kıyafetlerin 60
dereceden yüksek ısıda yıkanması, peluş oyuncakların, halı ve benzeri ortam
sağlayan eşyaların kaldırılması, ıslak temizlik yapılması, özel filtreli
elektrik süpürgeleri kullanılması gerekir. Bunların yanında mite öldüren ilaçlar
da kullanılabilir. Polen alerjisi tespit edilmesi durumunda bahar aylarında
sabah dışarı çıkılmaması, pencereler açıkken uyunmaması ve küf alerjisi halinde
de rutubetli ortamların azaltılması gibi önlemler almak gerekir. Doktor
kontrolünde antihistaminik denilen alerji önleyici ilaçlar ve kortizonlu burun
spreyleriyle medikal tedavi olarak uygulanabilir.
Aşı da etkili bir korunma yöntemi
Bir başka korunma yöntemi de aşıdır. Bu yöntemde, kişinin alerjisi olduğu
maddeye karşı vücut alıştırılır. Madde tespit edildikten sonra belli
aralıklarla vücuda verilerek, kişinin bu maddeye karşı duyarsızlaştırılması
çalışılır. Alerjen deri altına veya ağızdan damla şeklinde uygulanabilir.
Duyarlı olunan alerjen sayısı azsa daha başarılı olmakla birlikte tedavi ortalama
üç-beş yıl sürebilir ve başarısız olma ihtimali de vardır. Bu tedavilerin yanı
sıra etkinliği tartışmalı olan buruna fototerapi uygulamaları da
yapılabilmektedir.
Genel olarak bahar alerjilerinden
korunmak için…
- Polenlerin en yoğun olduğu sabah saatlerinde açık havaya çıkılmamalı, bu saatlerde ev havalandırılmamalı.
- Bu dönemde açık havada spor yapılmamalı.
- Polenler saçlar ve giysiler yoluyla iç mekanlara taşınabileceğinden, dışarıda giyilen giysiler eve gelince değiştirilmeli. Saçlar her akşam yıkanmalı.
- Klima kullanılıyorsa mutlaka polen filtresi kullanılmalı.
- Polen mevsiminde açık havaya çıkarken şapka ve gözlük kullanılmalı.
- Havalandırılmayan, sigara içilen ortamlarda durulmamalı.