Kilo alma şekliniz ya da kollar ve bacaklarda oluşan lekelenmeler bazı
hastalıkların habercisi olabiliyor. Gövde şişmanlarken kollar ve bacakların
incelmesi, kollarda ve bacaklarda oluşan mor renkteki izler “Cushing
Sendromu”nun en temel belirtileri arasında yer alıyor. Her sağlıklı vücutta
bulunan kortizon hormonunun; olması gerekenden fazla, kontrol dışı yükselmesi
sonucu gelişen bu sendromun erken tanı ve tedavisi önem taşıyor. Memorial Şişli
Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü'nden Prof. Dr. Ayşe
Çıkım Sertkaya, “Cushing sendromu” hakkında bilgi verdi.
Cushing sendromu belirtileri
Cushing sendromu, hemen hemen her organ ve dokuyu etkiler. Belirtileri ise
şu şekilde sıralanabilir:
- Yüzde belirgin bir şişlik
- Yanaklarda kırmızılık
- Özellikle vücutta, gövde kısmında şişmanlık
- Kol ve bacaklarda incelik
- Karında, kol ve bacaklarda kırmızı-morumsu (erguvan rengi) çatlaklar
- Oturma, kalkma, merdiven çıkma ve uzun yol yürümede zorlanma, üst bacakta ağrı
- Kollarda ağrı
- Kadınlarda adet düzensizliği
- Yüksek tansiyon
- Kemik erimesi
- Kan şekeri düzensizliği
Kortizon hormonunun görevleri
Böbrek üstü bezi tarafından salgılanan kortizon hormonu, vücudun strese
karşı kullandığı en önemli güç olarak kabul edilir. Ayrıca vücudun yağ ve
karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesine yardımcı olur. Karbonhidratların
ve yağların, özellikle açlık durumlarında kana karışmasını sağlayıp, şekere
dönüşerek vücudun enerji ihtiyacını sağlar. Eğer kortizon üretimi normal
ihtiyacın üzerinde olursa bu hormonu ilgilendiren cushing sendromu gelişebilir.
Kortizon içeren ilaçlara dikkat
Bazı hastalıklarda kullanılan kortizon ilaçları da Cushing sendromuna neden
olabilir. Örneğin anevrizmalarda beyin ödemine karşı, birçok kanser tedavisinde
kemoterapi protolllerinde; yaraların iyileşmesinde bağışıklığın baskılanması
isteniyorsa, astım gibi hastalıkların tedavilerinde kortizon ilaçları
kullanılabilir. Tedavi amaçlı kullanılan kortizon ilaçlarının Cushing
sendromuna neden olması için uzun süre ve genellikle yüksek dozda alınması
gerektiği unutulmamalıdır.
Bazı kanser hücreleri de hormon salgılayabilir
Bu hastalık sıklıkla beyindeki hipofiz bezinin ACTH hormonunu fazla
salgılanması sonucu gelişir. Akciğer, mide, bağırsak sistemi gibi yerleri tutan
bazı kanser hücreleri aslında salgılamaması gereken hormonları salgılayabilir.
Bunlar beklenmeyen hormon ve molekülleri salgılayan tümör hücreleri olabilir.
ACTH yani böbrek üstü bezine kortizon salgılatan esas hormon böyle bir odaktan
kolayca salgılanabilir.
Çocuklarda da görülebiliyor
Cushing sendromunun tanısı için öncelikle kortizon hormonunun fazla
olmasına neden olan etmenler sorgulanır. Listenin başında da hastaların
kullandığı ilaçlar gelir. Kesin tanı için kortizon ve ACHT hormonları kontrol
edilir. Eğer hormon oranlarında anormal bir yükseklik belirlenirse bunun geçici
bir durup olup olmadığı kontrol edilir. Kortizon hormonunun nereden
salgılandığını bulmak için ayrıca test ve çeşitli görüntüleme yöntemlerinden de
faydalanılır. Sıklıkla diyabet gibi toplumda sık görülen hastalıklarla
karıştırılan Cushing sendromu çocuklar dahil herkeste görülebilir. Nüksedebilen
bir hastalık olduğu için fizyolojik ve patofizyolojik nedenler iyice
irdelendikten sonra tedavinin başlaması gerekir.