İstanbul Okan
Üniversitesi Hastanesi Acil Servis Doktoru Çağatay Tuğrul Özseçen, “Tehlikeli
durumlar ile her an karşılaşılabilir. Bu tarz durumlarda yapılacak doğru
müdahale, hayat kurtarabileceği gibi yanlış uygulamalar da, kişinin hayatını
tehlikeye atabilir. Dolayısıyla ilk düşüncemiz, tıbbın temel prensibi olan
‘öncelikle zarar verme’ ilkesini daima aklımızda tutmak olmalıdır” dedi.
“Hastanın
‘Doğru’ Yapılan İlk Değerlendirmesi Hayat Kurtarıcıdır”
Bu çerçevede öncelikle
sakin kalarak hastanın ilk değerlendirmesini yapmalı, ancak çevremizde bu
alanda bizden daha eğitimli bir kişi yoksa o zaman müdahaleye karar vermeliyiz.
Birçok durumda, hastanın doğru yapılan ilk değerlendirmesi hayat kurtarıcıdır.
Eğer tespit ettiğimiz durumda yapılacak doğru müdahaleyi tam olarak bilmiyorsak
ya da emin değilsek yapılacak ilk iş; eğer hasta tehlikeli bir ortamda ise
oradan uygun taşıma yöntemi ile (özellikle travmalarda omurga ve büyük
kemikleri koruyarak) uzaklaştırmak, solunumuna engel bir hal varsa ortadan
kaldırmak (kravat, eşarp, sıkı yaka, takma diş, yabancı cisim vb.) ve sağlık
profesyonellerinin veya eğitimli ilk yardımcıların ulaşmasını beklemektir.
Bunun için de ya kendimiz arama yapmalı (112) ya da eğer müdahale ediyor isek
birisini arama ve yardım çağırma ile görevlendirmeliyiz.
Bayılma
Durumunda Bayılan Kişiye Tokat Atmak (Yanlış)
Kısa süreli bilinç kaybının
sebebi kan basıncındaki düşüş, havasızlık, büyük üzüntü duymak veya aşırı
duygusal dalgalanma ve açlık olabilir. Nabız ve solunum düzenli ise hasta sırt
üstü yatırılıp ayakları yükseltilir ve hareketsiz bir şekilde yatması sağlanır.
Sonrasında ise baygın kişi kalabalık ve kapalı bir yerde duruyorsa sakin ve
açık bir alana alınmalıdır.
Sara
Nöbeti Geçiren Hastaya Soğan Koklatmak (Yanlış)
Nöbet geçiren epilepsi
hastaları kasılmalar ile kendilerine zarar verebilirler, bu yüzden önceliğiniz
hastanın etrafındaki tehlikeli cisimleri uzaklaştırmak olmalıdır. Dişlerinin
arasına mendil ya da bez parçası konularak hastanın dilini ısırması
engellenebilir. Baygınlık ve nöbet geçiren kişilere koklattığınız soğan ya da
kolonya, hastanın nefes almasına engel olabilir. Genellikle, nöbetler birkaç
dakika içinde durur bu yüzden böyle bir durumla karşılaştığınızda beklemeli ve
sağlık ekiplerine haber verilmelidir.
Her
Boğulma Durumunda kalp masajı Yapmak (Yanlış)
Boğulmalar yoğun dumana
maruz kalma ya da suda fazlasıyla karşılaşılan tehlikeli durumlardır. Boğulan
kişi sudan çıkarıldığında ilk olarak nabız, kalp atışları ve solunumu kontrol
edilir. Problem olduğunda eğitimli kişilerce solunum ve kalp masajı uygulanır.
Nefes
Borusu Tıkanması Durumunda Sırta Hızlıca Vurmak (Yanlış)
Yine en çok yapılan
yanlışlardan biri de, nefes borusunda kısmi tıkanma olan birinin sırtına
vurulmasıdır. Nefes almakta güçlük çeken ve kısmi tıkanma yaşayan birine hiçbir
şekilde müdahale edilmemesi ve öksürmeye teşvik edilmesi gerekir. Ve tabii
sırta vurmak isteyenleri de engellemeyi unutmamak lazımdır.
Zehirlenen
Kişiyi Parmakla Kusturmaya Çalışmak (Yanlış)
Midedeki zehirli maddenin
kusturularak çıkartılmaya çalışılması hastaya daha büyük zararlar verebileceği
için sindirim yoluyla zehirlenmelerdeki en temel ilk yardım yöntemi olan; ağzı
su ile çalkalanma işlemi yapılmalıdır. Özellikle yakıcı maddelerin alındığı
durumlarda hasta asla kusturulmamalıdır ve tıbbi yardım istenmelidir.
Yanıklara
ve Yaralara diş macunu Tütün, Şeker vb. Sürmek (Yanlış)
Öncelikle bunlar tıbbi bir
ürün değildir, kullanım amacı dışında kullanılmasını önermek doğru
olmayacaktır. İlaveten kuruyan diş macunu, tütün, şeker vb.nin daha sonra
özellikle yanmış, yaralı ve hassas bölgeden temizlenmesi hem sağlık personeli
hem de hasta için sıkıntılı olacaktır.
Bu örneklere daha
birçokları eklenebilir. Unutmayalım ki, yapılan her yanlış müdahale sağlığımız
için büyük riskler oluşturabilir. Bu yüzden bazen de hastaya dokunmadan sadece
yardım aranmasını, naklini, etrafından meraklı insanların uzaklaştırılmasını
temin etmek dahi en değerli ilk yardımlardan biridir.