Çocuklarda en sık görülen kansızlık nedeni demir eksikliği anemisi olarak
belirtiliyor. Kas, kalp, kemik, beyin gibi organlar çalışırken, yüksek miktarda
demire ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle ebeveynlerin hızlı büyümenin olduğu 0-2 yaş
süt çocukluğu döneminde ve 14-16 yaş adölesan dönemde demir eksikliği açısından
dikkatli olmaları gerekiyor. Çocuklarda demir eksikliği durumunda yaygın olarak
yorgunluk, iştahsızlık, saç dökülmesi, halsizlik, çok esneme ve çok uyuma ya da
bazen tam tersi hırçınlık, huzursuzluk gibi belirtiler görülüyor. Zamanında
tedavi edilmeyen demir eksikliği; kalp yetmezliği ve mental geriliğe yol
açabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi kemik İliği Nakli Merkezi’nden Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr.
Müge Gökçe, çocuklarda demir eksikliği anemisi hakkında bilgi verdi.
Ergenlik döneminde demir eksikliğine
dikkat!
Demir; pek çok organın çalışmasında rol oynayan önemli bir elementtir.
Türkiye’de demir eksikliği anemisi görülme sıklığı sosyo-ekonomik düzey,
beslenme ve yaşam şekli gibi farklılıklara bağlı olarak bölgeden bölgeye
değişse de ortalama yüzde 25-30 civarındadır. Demir bebeklik döneminden
itibaren çocuğun sağlıkla büyüyüp gelişebilmesi için çok önemlidir. Annede
demir eksikliği yoksa anne sütü ile beslenen bebeklerde ilk 6 ay eksiklik
görülmeyebilir. Hazır mamalarla beslenen bebeklerde demir eksikliğinin daha az
görülmesinin nedeni mamaların demirden zengin olmasıdır. Fakat 4. – 6. aylarda
hem ek besinlere geçiş hem de hızlı büyüme ile demir gereksinimi artmaktadır.
Ayrıca adölesan dönemde hızlı boy uzaması ve ergenlikle birlikte demire olan
ihtiyaç artar. Kız çocuklarında adet kanamalarının başlaması da demir eksikliği
anemisini hızlandırır. Bu nedenle bu dönemde dikkatli olmak gereklidir.
Demirden zengin beslenmeye dikkat etmek ve gerekiyorsa takviyelere başvurmak
gerekmektedir.
Sebzeleri tekrar tekrar ısıtmak demir
içeriğini kaybetmesine yol açıyor
Bebeğin demirden zengin beslenmesi için 6. aydan sonra kırmızı et, yeşil
sebze, yumurta ve üzüm pekmezi gibi besinlerle tanıştırılmalıdır. Bebeğin
çorbalarına kırmızı et kıyma şeklinde konulabileceği gibi, haşlanıp blender ile
öğütülerek de çorbaya eklenebilir. Haftada 3-4 kez verilmesi önerilir. Sabah
kahvaltıda 1 tatlı kaşığı çekirdekli kırmızı üzümden yapılmış pekmez
tüketilebilir, demirden zengindir. Keçiboynuzu ve dut pekmezlerinin demir
içeriği yoktur. Yumurta sarısı demirden çok zengin olup, özellikle sabah
kahvaltısında portakal gibi C vitamini içeren meyvelerle birlikte verilmesi
demirin emilimini artıracaktır. Brokoli, ıspanak gibi yeşil sebzelerde demir
daha az miktarda da olsa mevcuttur. Ancak besinin çok pişmesi ya da yemeden
önce tekrar tekrar ısıtılması demir içeriğini ve besin değerini azaltacaktır.
Çocukta kalp yetmezliği ve mental
geriliğe yol açabiliyor
Tüm dengeli beslenme rutinine karşın çocukta demir eksikliği anemisi ortaya
çıkabilir. Bu durumda çocuğun yaş ve kilosuna göre verilebilecek demir içeren
damla, şurup ya da kapsüller tercih edilebilir. Demir eksikliği zamanında
tespit edilip tedavi edilmezse; kalp yetmezliği ve mental geriliğe yol
açabilmektedir.
Bu belirtileri önemseyin!
Demir eksikliği olan çocukta görülebilen belirtiler şöyle sıralanmaktadır:
- Yorgunluk
- İştahsızlık
- Saç dökülmesi
- Halsizlik
- Çok esneme
- Çok uyuma/uyuklama
- Hırçınlık, huzursuzluk
- Okula giden çocuklarda okul başarısında düşme
- Dikkatsizlik
- Emeklemeye başlayan bebeklerin artık emeklememesi
- Normalden daha uzun süre uyuma gibi belirtiler demir eksikliğinin göstergesi olabilir.
Akdeniz anemisi taşıyıcılığı ile
karıştırılıyor
Ülkemizde görülen bir başka kansızlık tipi ise; talasemi taşıyıcılığı yani
Akdeniz anemisi taşıyıcılığıdır. Bu rahatsızlık demir eksikliği anemisi ile
karışabilmektedir. Ülkemizde taşıyıcılık sıklığı; yüzde 2.1 civarındadır. Ancak
bu Antalya gibi Akdeniz Bölgesi şehirlerinde yüzde 13’lere kadar
çıkabilmektedir. Ailede Akdeniz anemisi taşıyıcılığı varsa ya da demir tedavisi
ile düzelmeyen bir kansızlık durumunda Akdeniz anemisi taşıyıcılığı akla
gelmelidir. Tanısı tam kan sayımı ve hemoglobin elektroforezi ile
konulmaktadır.