Çocuğunun cinsel istismarla karşılaşması her anne babanın en büyük korkusu.
Çocuklar tam olarak dile getiremese de, istismarın etkilerini bir ömür boyu
taşıyabiliyorlar. Acıbadem Bodrum Hastanesi Uzmanlarından
Psikolog Seren Öztoprak, yaş kaç olursa olsun cinsel istismarın en zorlayıcı
travmalardan biri olduğuna dikkat çekiyor. Peki, istismara uğrayan çocukların
davranışlarında ne tip değişiklikler görülüyor?
İstismar, ruhsal olarak çocuğu ömür boyu etkileyen bir travma. Anne
babaların da kabullenmekte çoğu zaman zorluk çektikleri, kabul ettiklerinde ise
büyük bir yıkım yaşadıkları istismar, her toplumda üstelik toplumun her
kesiminde görülüyor. Acıbadem Bodrum Hastanesi Uzmanlarından
Psikolog Seren Öztoprak, çocuğun çok dikkatle korunmasına rağmen,
bazen istismarcıların çok yakın tanıdıklardan biri olmasının, fark edilmesini
zorlaştırdığına dikkat çekiyor.
Bu durumla karşı karşıya kalan çocuklarda işaretler yaş gruplarına göre
değişiyor. Özellikle okul öncesi çocukların bilişsel ve dil gelişimleri yeterli
olmadığı için değerlendirilmeleri de hem daha farklı hem de daha güç oluyor.
Psikolog Seren Öztoprak, cinsel organların çevresindeki değişikliklerden
tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına kadar pek çok farklı tıbbi yakınmaların
olabileceğini söylüyor.
Korku nedeniyle gizleniyor
Cinsel istismara uğramış çocuk; kendisine inanılmayacağından, başının derde
gireceğini düşündüğünden ve istismarcının tehditlerinden korktuğu için
istismarcıyı koruma eğilimine gidebiliyor. Çocuklukta cinsel istismara maruz
kalanlar çoğunlukla bu durumu ifade etmenin yolunu arasalar da aile korkusu,
utanç ve kaygı nedeniyle yaşadıklarını ailesi ile paylaşmaktan kaçınabiliyor.
Hatta bu durumu yıllar sonra bile aile bireylerinden herhangi biriyle
konuşmakta zorlanabiliyor. Özellikle de erkeklerin paylaşma olasılığı kızlara
göre daha düşük oluyor.
Üç farklı düşünce modeli geliştiriyor
Çocukların sonraki hayatlarında yaşadıkları bu duruma üç farklı biçimde
tepki gösterdiklerini anlatan Psikolog Seren Öztoprak şu bilgileri veriyor:
“Kendi kendilerine ‘Ben kurban oldum ve bütün hayatım boyunca
kurban olarak kalacağım’ diye düşünebiliyor. Ya da ‘Yeniden kurban
olmayacağım ve yaşam kurban ve tacizcilerden oluştuğuna göre ben tacizci
olacağım’ diyebiliyor veya‘Bu deneyimi yaşadığım diğer deneyimlerle
bütünleştirebilirim ve ikisi de olmayacağım’ kararını alabiliyor. Bu
durumda doğru kararı alabilmeleri açısından destek çok büyük önem taşıyor.
Çünkü çocuklar psikolojik destek almazsa bir ömür boyunca, kişilik
bozuklukları, cinsel sorunlar, depresyon ve anksiyete açısından risk altında
kalıyor.”
Mutlaka profesyonel yardım gerekiyor
Aile desteği ve güçlü akran ilişkileri psikolojik destek açısından oldukça
önem taşıyor. Ancak, cinsel tacize maruz kalan kişilerin yaşadıkları travmatik
etki ve bunun sonucunda gelişen psikolojik sorunlar, psikolojik travma modeline
dayalı psikoterapi yöntemleri ile ortadan kaldırılabiliyor. Psikolog Seren
Öztoprak, bu nedenle mağdurların, yaşadıkları psikolojik problemlerden
kurtulabilmeleri için mutlaka profesyonel yardım almaları gerektiğini
belirterek, “Yaşanan cinsel taciz ile ilgili travma çalışması yapılmalıdır.
Psikoterapi çalışması ile travmatik etki ve sonucunda oluşan psikolojik
problemler kademe kademe azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir” diyor.
Çocuğu korumanın en etkin yolu önlemek
Bu anlamda, anne ve babalar, eğitimciler, çocuk bakımı ile ilgili kurum
çalışanları, hukukçular, emniyet mensupları, sosyal hizmet uzmanları, hastanede
çalışan tüm sağlık personelinin istismarın önlenebilmesi için eğitilmesi son
derece önem taşıyor. Ancak bu konuda bilinmesi gereken en önemli şey, cinsel
istismardan çocuğu korumanın en etkin yolu oluşmasını önlemek. Psikolog Seren Öztoprak,
bu anlamda, çocuğa kötü, yanlış dokunmanın ne demek olduğu, hayır diyebilmeyi,
istismar durumlarını tanımalarını, uygun bir yolla tepki göstermelerini ve
böyle bir durumda güvendikleri bir erişkine olayı anlatmalarının öğretilmesi
gerektiğinin altını çiziyor.
Yaş gruplarına göre tacize uğrayan
çocuktaki davranış değişikleri
Bebeklik - 4 Yaş:
- Tuvalet eğitiminde bozulmalar,
- Cinsel içerikli sözcükleri kullanmada artma,
- Cinsel organları ile fiziksel olarak aşırı uğraşma,
- Oyunlarında cinsel içeriğin fazla olması,
- Uyku bozuklukları.
4 - 6 Yaş:
- Korku (yetişkinlerden aşırı derecede korkma)
- Cinsel içerikli sözcük ve davranışlarda artma (cinsel organları gösterme, cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş veya açık mastürbasyon)
- Cinsel ilişkiyi ayrıntılı bilme
7 - 16 Yaş:
- Okul başarısında düşme,
- Korku (özellikle yetişkinlerden),
- Depresif belirtiler,
- Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri,
- Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme),
- Cinsel konularla aşırı uğraşma,
- Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel ilişkiye zorlama),
- Aşırı veya açıktan mastürbasyon,
- Evden kaçma veya eve gitmede isteksizlik,
- Kendine zarar verme, intihar girişimleri.