Üsküdar
Üniversitesi Rektör Danışmanı, Tıbbı Farmakoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof.
Dr. Tayfun Uzbay, zehirli olmasıyla bilinen balon balığında bulunan tetrodotoksin isimli toksinin tıp ve eczacılık alanında kullanılmasına ilişkin
dünyada çalışmaların yapıldığını, bu alandaki çalışmaların ülkemizde de
yapılabileceğini söyledi.
Balon balığının küresel
ısınma ve iklim değişiklikleri nedeniyle ülkemizin kıyılarında görülmeye
başladığını belirten Prof. Dr. Tayfun Uzbay, “Daha önceki yıllarda böyle bir
problem yoktu. Bu balık ekosistemi de bozuyor. Bulunduğu yerde diğer balıkların
göç etmesine yol açıyor ve o nedenle bir sıkıntı yaratıyor. Ancak bu balığın
şöyle bir özelliği var; bu balık bol miktarda tetrodotoksin içeriyor.
Tetrodotoksin bir nörotoksin yani bir zehir aslında ancak bu toksin ilaç sanayi
ve ilaç endüstrisinde kullanılıyor. Kanada’da bulunan bir firma bu toksini
hammadde olarak kullanıp ‘Tektin’ ismiyle ticarileştirmiş durumda. Firma
özellikle kanser ağrılarının tedavisine yönelik olarak bu ilacı üretiyor” diye
konuştu.
Kanser
ve bağımlılık alanındaki çalışmalar sürüyor
Bu toksinin bazı metastatik
kanserlerin önlenmesi ve metastazın engellenmesine yönelik çalışmalarda kullanılmasına
ilişkin çalışmalar olduğunu da belirten Prof. Dr. Tayfun Uzbay, “Burada bazı
umut verici sonuçlar var ancak bunlar henüz kliniğe taşınabilmiş durumda değil.
Bunların dışında tetrodotoksinin lokal anestezik olarak kullanılma potansiyeli
var. Bu toksinle ilgili üzerinde çalışılan bir diğer konu ise bağımlılık
tedavisiyle ilgili. Eroin bağımlılığının tedavisinde, eroin bağımlılığında
ortaya çıkan yoksunluk krizinin tetiklenmesine ve eroin arzulamaya neden olan
arama davranışını engellemek için üzerinde araştırmalar sürdürülen ilaç
potansiyeline sahip bir toksindir” diye konuştu.
Balon
balığı asla yenilmemelidir!
Balon balığına ilişkin
yapılan klinik çalışmalardan yola çıkılarak balon balığının asla tüketilmemesi
gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Tayfun Uzbay, “Bu haberleri izleyen
vatandaşlarımız ‘Kansere bu iyi geliyor, lokal anestezi özelliği gösteriyormuş’
da ‘Eroin bağımlılığına iyi geliyor’ şeklinde yanlış bir düşünceye kapılıp bu
balığı asla yemesinler. Bunun altını çizmemiz lazım. Balon balığını yemek son
derece tehlikelidir. Tek bir balığın yenmesi dahi öldürücü olabilir. Aşağı
yukarı 2 miligramlık dozu 50 kilo ağırlığında bir insanı rahatlıkla
öldürebiliyor” uyarısında bulundu.
Kalp
durması ve felç ortaya çıkabilir
Balon balığının kalp sağlığı
üzerinde çok ciddi şekilde olumsuz etkileri olduğunu da kaydeden Prof. Dr.
Tayfun Uzbay, “Kalp durması ortaya çıkabiliyor. Zehirlenme nedeniyle birçok
başka zehirlenme vakalarında olduğu gibi baş dönmesi ve terleme ortaya çıkıyor.
Kol ve bacaklarda uyuşukluk görülebiliyor ve genel bir felç tablosu da ortaya
çıkabiliyor. Yoğun bakıma girip çıkan kişilerin birçoğunda da kalp yetmezliği
sorunu ortaya çıkıyor. O yüzden balon balığının tüketilmesi son derece
tehlikelidir. Zaten kanunlarda da karaya çıkarılması ve satışı yasak olan bir
balıktır” dedi.
Tetrodotoksini
biz de elde edebiliriz
Bu toksini yabancı ilaç
şirketlerine ihraç etmek üzere çalışmalar olduğunu belirten Prof. Dr. Tayfun
Uzbay, “Tetrodotoksini başka ülkelere ihraç etmek yerine doğrudan doğruya bu
balıktan izole edip kullanılabiliriz. Türkiye’nin bunu yapabilecek alt yapısı
var. Bunun dışında sadece balon balığı ile ilgili değil yeni ilaç geliştirme
açısından da ülkemiz ve doğamız oldukça yeni imkânlar sunabilecek nitelikte.
Bunun için tabi bu yöndeki çalışmaları projelendirmek lazım. Bu konuda bir
vizyon sahibi olmak lazım. Üniversitelerin böyle bir hedefi olması lazım ve
buraya yatırım yapmak lazım. Yatırım yapıldığı taktirde neden olmasın? Türkiye
bunu kendisi de izole edilir. En azından tetrodotoksini kendisi izole edip
balığı değil de tetrodotoksini satmak daha karlı bir iş olabilir” diye konuştu.